اعیان ثابته

اعیان ثابته صور اسماء الهیه‌اند که وجود محض و در مقام احدیت بودند و از تجلّی حق در واحدیت از ناحیه تجلّی اسمائی متحقق شده‌اند و اثر و ظهور وجود مطلق‌اند. حقایق و موجودات عینی، ظلّ و سایه و صورت و ظهور و فرع اعیان ثابته هستند.

جمیع اشیاء موجود در خارج، پیش از وجود خارجی در علم حق بوده‌اند و آن صور علمیه اشیاء را اعیان ثابته می‌خوانند. پس هر عینی از اعیان به اقتضای ذاتی و قابلیّت، به تجلّی وجود حق به صورت آن اعیان در وجود خارجی به همان صورت پدیدار شوند.

باز به معنای دیگر؛ آن صور علمیه الهی که هنوز رایحه وجود را احساس نکرده‌اند،‌ ولیکن با وجود علم به خدا موجودیت یافته و از یکدیگر متمایز شده‌اند را اعیان ثابته می‌گویند.

باز به تعریف دیگر؛ صور علمی اشیاء که از ازل در علم حق‌تعالی ثابت بوده است.

هر آن چیزی که در عالم عیان است چو عکسی ز آفتاب آن جهان است

هر چیزی که در این دنیا می‌بینی، عکسی از آفتاب آن عالم است؛ و هر چیزی که در علم خدا نوشته شده بود، عکسش در این دنیا افتاده است.

و آن چیزی که در صورت اعیان خارجیه دیده می‌شود، چیزی نیست مگر حقیقتی واحد که به‌واسطه تلبّس و شئون و صفات، متکثّر و متعدّد می‌نماید.