امتحان به مال

حسام‌الدین چلپی (م 683) کسی بود که جانشین مولوی شد و مثنوی به خاطر او و بنا به درخواست وی سروده شده است. او در جوانی در قونیه خدمت شمس تبریزی رسید و تواضع بسیار کرد. روزی شمس به او فرمود: «که دین آنجاست که پول است؟ چیزی بده و بندگی کن تا در ما توانی راه رفتن».

حسام‌الدین برخاست و به خانه رفت و هرچه از اثاث خانه داشت همه را نزد شمس گذاشت. باغی داشت فی الحال فروخت و بهای آن را در کف شمس ریخت و شُکرها می‌کرد.

شمس فرمود: «آری حسام‌الدین! اگرچه مردان به هیچ‌چیزی محتاج نیستند، امّا در قدم اوّل امتحان، محبّت محب را جز به ترک دنیا نیست و پایه‌ی دوم، ترک ماسوی الله است. هیچ نوع مرید به مراد خود راه نیافت الّا به بندگی و ایثار». گویند از آن مجموع، شمس جز پول ناچیزی قبول نکرد و همه را به حسام‌الدین بخشید. (افلاکی، ج 4، ص 21-خط سوم، ص 603)