امهات اسماء الله
امهات اسماء را مختلف نقل کردهاند. بعضی ۴ اسم حی، علم، اراده و قدرت را و بعضی اول، آخر، ظاهر و باطن را و بعضیها حیّ و قیّوم، سمیع و بصیر را جزء امهات و ارکان دانستهاند.
طبق روایت اول اسم علی عظیم را خدا انتخاب کرد، (نگاه کنید حدیث امام رضا علیهالسلام،ص۸۰) و طبق روایت دیگر الله، تبارک، تعالی[سبحان] را برگزید. (نگاه کنیدش.۱۵۷، حدیث امام صادق علیهالسلام )
بعضیها حی، عالم، مرید، قادر، سمیع، بصیر و متکلم را ذکر کردهاند، بعضی دو اسم الله و رحمان را جامع دانستهاند.
فقیر گوید: اول و آخر و ظاهر و باطن (اول سوره حدید) (چهار اسم مادر، اول و آخر و ظاهر و باطن است دو اسم جامع الله و رحمان جامع این چهار اسم است و هیچ چیز بیرون از حیطه این چهر اسم نیست، عرفان نظری،ص۳۲۰)، حیّ و قیّوم (در سوره بقره) سمیع و بصیر (در سوره مجادله) علیم و قدیر (در سوره روم) میتواند امهات اسماء باشد و الله اعلم بالصواب.
به هر تقدیر، آنچه اول بوده، ازلی است و آنچه ابدی است، آخر است. هر اسمی از باطن به ظاهر آید (آنچه از اعیان ثابته (در غیب بود، بحسب نزول در ظاهر و اعیان ممکنه به ظهور میآیند.)) و آثار حیات و علم و قدرت در آن است و قوام همه به آن است و همه چیز را او میبیند و میشنود.