اگر خدا بخواهد

در تفسیر آیه 9 سوره کهف نقل شده است که: عده‌ای از کفار قریش گروهی را به نجران نزد علماء یهود فرستادند تا از داستان اصحاب کهف و حضرت موسی و ذی القرنین و قیامت از پیامبر صلی‌الله علیه و آله بپرسند که اگر موافق علم آن‌ها بود، پس پیامبر راست‌گوست وگرنه او را قبول نکنند. کفار قریش به‌وسیله حضرت ابوطالب مسائل را از پیامبر صلی‌الله علیه و آله پرسیدند و پیامبر مأمور به انشاء الله گفتن نبود و بدون گفتن این جمله، فرمود: فردا پاسخ شما را می‌دهم.

پس چهل روز وحی نیامد و ابوطالب غمگین و مؤمنین به شک و کفار قریش خوشنود گردیدند. پس از چهل روز این آیه (86) آمد: «و هرگز در هیچ کار مگو فردا آن را به جای می‌آورم مگر این‌که (بگویی) اگر خدا بخواهد: و چون فراموش کردی پروردگارت را یاد کن» پس گفتن و نوشتن (انشاء الله) در خطابات و نامه‌ها که به وعده تعلق می‌گیرد لازم و ضروری است.

در داستان موسی به خضر آیه 70 سوره کهف چنین موسی گفت: اگر خدا خواهد (انشاء الله) به زودی مرا صبر کننده خواهی یافت و در هیچ کاری نافرمانی تو را نکنم. در سوره صافات آیه 102 آمده است وقتی حضرت ابراهیم به فرزندش اسماعیل گفت امر شده‌ام که تو را ذبح کنم، اسماعیل عرض کرد: پدر هر چه مأموری انجام بده که (ان‌شاءالله) مرا از بندگان صابر خواهی یافت.