توکّل

خداوند در سوره ابراهیم آیه 12 فرمود: «اهل توکل بر خدا اعتماد و تکیه کنند» و در سوره مائده آیه 23 فرمود: «اگر مؤمن هستید بر خداوند توکل کنید.» خداوند توکل را مفتاح ایمان و ایمان را قفل توکل قرار داد. کم‌ترین حدّ توکل آن است که از مقدّرات خود پیش از وقت و زیاده از مقدّر که تقسیم شده کوشش نشود و آنچه قسمت شده دنبال زیادتر نگردد. در مصباح الشریعه نقل شده است که یک نفر نزد یکی از ائمه رفت و عرض کرد: خدا از شما راضی باشد، شفقت فرمائید و در موضوع توکل سؤالی است، جواب بفرمائید؟ حضرت می‌دانست که او در سؤالش صادق است فرمود: کمی توقف کن و مهلت بده تا جوابت را بدهم. حضرت سر به زیر انداخت ناگاه فقیری آمد، حضرت دست در جیب لباس خود برد و کمی پول به آن فقیر بخشید و سپس به آن شخص رو کرد و فرمود: الآن مسئله‌ات را پرسش کن. عرض کرد: ای امام! من شما را قادر بر جواب دادن می‌دانم، پس چرا مهلت خواستید؟ فرمود: خواستم پیش از جواب سؤالت که معنی و حقیقت توکل را دریابی، از باطنم غافل نباشم که درباره توکل صحبت کنم. با این‌که در جیبم مقداری (1/6) پول بود، برایم گفتن توکل درست نبود مگر این‌که ایثار کنم. سائل آهی کشید و قسم یاد کرد که دیگر در میان خلق و وطن نباشد و با کسی انس نگیرد و فقط به خدا توکل کند. متوکل نباید توجه‌اش به ثمره و معلول توکل باشد که این خود حجابی است، بلکه باید به علت حقیقی که خداست که این مقام از اوست باشد که در این صورت با خداست و از او جدا نخواهد بود.