خوف یا رجاء

درجات اعتقادی و باطنی افراد نسبت به توحید و صفات، مختلف است. حضرت یحیی علیه‌السلام به خوف و حضرت عیسی علیه‌السلام به رجاء مشغول بودند. در بعضی‌ها خوف کثیر، حاکم بوده و سستی و بدگمان بودن به آینده را پدید می‌آورد. در بعضی‌ها رجاء زیاد، جرئت بسیار و بسط و سرور می‌آورد که گاهی نفس دچار اشتباه می‌شود و موجب عوارضی می‌گردد. باران، رحمت است. وقتی فراوان ببارد با خوف سیل و خراب کردن همراه است. کشاورز به امید، دانه کاشت می‌کند و رجاء برداشت دارد، لکن خوف کرم در دانه افتادن و تعبیر جو، در نفسش جا باز می‌کند. نمی‌توان نمره داد ولی می‌توان گفت که مؤمن، بین خوف و رجاء است تا ظهور این دو در نفوس، چقدر جا باز کرده باشند، مختص هر نفسی است؛ اما می‌توان گفت که در اهل رجاء، حسن ظن آنان بیشتر است و صفت توکل را دارا هستند و از محبت در قلبشان، چهره بشاش‌تری دارند.