سه نوع مرگ و حیات

عارف شبستری گوید: «تصوّر موت برای انسان سه قسم است:

1. یکی بر حسب تقاضای ذات و آن هر لحظه هست ها، نیست شود.
2. موت اختیاری که به آن موت احمر گویند و آن با کشتن هوای نفس و آمال و آرزوهای شیطانی برای مجاهد رخ می‌دهد.
3. موت اضطراری که آن مفارقت روح از بدن است.

حیات هم سه نوع است:

1. حیاتی که بر حسب اقتضای فیض به همه انرژی و نیرو و جان می‌دهد.
2. حیاتی که به واسطه‌ی تهذیب و تزکیه به دست می‌آید و انسان به مرحله‌ی کمال می‌رسد.
3. حیاتی که به واسطه‌ی نیروی ریاضتی به تجرّد و سیر ملکوتی نائل می‌شود».