ظاهر و مظهر

اهل معرفت گویند: مظهر شی‌ء صورت اوست. آنچه ظاهر به صورت دیده می‌شود ذات نیست بلکه مظهر آن است چنان‌که در آیینه و آب آنچه محقق می‌شود باطن نیست بلکه ظهور صفت ظاهر است که از ذات برخاسته می‌شود.
در مظاهر الهیه آنجا که ظاهر و مظهر با یکدیگر متحدند، فرق میان ایشان به اطلاق و تقید است.
ظهور حق‌تعالی در مظاهر سبب مشهود شدن آن‌ها می‌شود. اگرچه چیزی از او جدا نیست و همه‌چیز از اوست؛ اما در تبیین گوییم: ذاتش نامتناهی که به وهم نیایید و هیچ ممکن و متناهی ادراکش نکند از ظهور اسم ظاهر هر چه در عدم بود، صورت می‌گیرد. مظاهر الهیه دلیل تام و اکمل بر قدرت اوست که از اسماء و صفات در وجود ظاهر شدند پس همه مظاهر از اوست و به تقید، صُور گوناگونی یافتند و فروغ و نموداری از آن هستی‌بخش می‌باشند، درواقع همه دفتر معرفت اوست.
برگ درختان سبز در نظر هوشیار **** هر ورقش دفتری است، معرفت کردگار