عبادت بدون معرفت

امیرالمؤمنین علیه‌السلام در نهج‌البلاغه می‌فرماید: شخص متعبّد بدون تفقّه و معرفت، الاغی را می‌ماند که آسیاب را می‌چرخاند ولی از خواص و راز آن بی‌خبر است. (المتعبّد غیر فقه)

مثال دیگر: کودکانی که به زور به مکتب می‌روند، از فواید آن کور هستند و جز غم و کدورت چیزی اندوخته نمی‌کنند. مثال دیگر: بعضی‌ها مانند اسب آسیاب هستند که وقت شروع کار چشمش را می‌بندند؛ بعد از چند ساعت کار، چشمش را باز می‌کنند، اسب خود را در جای اول می‌بیند و هیچ دستاوردی برای خود نمی‌یابد. نتیجه تعبّد بدون درک علم و معارف، تعصب را در ظواهر زیاد می‌کند و متعبّد این چنینی، هر کس را که در این منزل نباشد، مطرود می‌کند و حتی کار امام معصوم را زیر سؤال می‌برد و حکم به تکفیر می‌کند، چنان‌که عده‌ای از این دسته، با امیرالمؤمنین علیه‌السلام و امام حسن علیه‌السلام و امام حسین علیه‌السلام این‌چنین رفتار کردند و حتی با امام جنگیدند.