فاصله بین ظاهر پرستان و باطن بینان

1- چشم آخربین (عاقبت بین) راست و درست می‌بیند ولی چشم آخربین (آخور علف یعنی دنیا را) در فریفتگی و خطاست. دیدن عالم دنیا به ظاهربینان و عالم معنی به عارفان است. در دنیا با هم‌اند، اما اختلاف و فاصله بی‌اندازه با هم دارند.

2- در دنیا اهل بهشت و دوزخ برحسب ظاهر با هم زندگی می‌کنند ولی در باطن حجاب و فاصله میان آنان است.

3- طلا و خاک با هم در معادن آمیخته‌اند ولی از نظر محتوا و کیفیت هزاران مرتبه فاصله دارند.

4- یک رشته گردن بند که از مروارید و سنگ زینتی کم‌ارزش و عقیق و فیروزه و. تشکیل شده است؛ گر چه با هم‌اند، اما از نظر قیمت تفاوتی عظیم دارند.

5- اختلاط موجب وحدت باطنی نمی‌شود، چه‌بسا مهمانانی شب در یکجا جمع باشند و بخوابند ولی صبح از هم جدا شوند.

6- در بعضی دریاها آب به ظاهر یکی دیده می‌شود اما در باطن نیمی شیرین و نیم دیگر تلخ است.

7- بهشتیان و دوزخیان از پایین و بالا بر هم می‌خورند مانند امواج آب دریا در آمیزش هستند، ولی امواج لطف و صلح و محبت بر بهشتیان، و امواج قهر و جنگ و کینه بر جهنمیان باشد.

8- چون سازش میان شیرینی و تلخی در باطن نیست، فقط اهل بصیرت آن را درک می‌کنند. آن‌که زیرکی باطنی دارد شیرینی ظاهری را می‌بیند و می‌فهمد که زهر در آن است، و بوی به‌ظاهر خوش را که دیگران می‌بویند، او بوی بد استشمام می‌کند.

ای‌بسا شیرین که چون شکر بود **** لیک زهر اندر شکر، مضمر بود