قیاس و برابری!
مردم دنیا به این جهت گمراه شدند که کار وارستگان را با کار خویش قیاس کردند و مدعی برابری با پیامبران و اولیاء خدا شدند. لذا گفتند: ما و ایشان وابسته به خوابیدن و خوردن و نیازهای طبیعی هستیم (اشاره به سوره فرقان آیه 7 است) گفتند: این چه رسولی است که همانند ما طعام میخورد و در بازار راه میرود. این ظاهربینان از کوردلی ندانستند که میان آنان و انبیاء فرقهای بسیار است. بهعنوانمثال در موجودات: زنبور معمولی و زنبورعسل هر دو از یک محل شیره میخورند ولی از یکی عسل به دست میآید و از دیگری نیش. آهوی معمولی و آهوی ختن هر دو گیاه میخورند و آب مینوشند، از یکی مدفوع و از دیگری مشک معطر بیرون میآید. نی معمولی و نیشکر از یک محل آب میخورند، ولی یکی خالی از شکر و دیگری پر از شکر میشود.
بهعنوانمثال در انسانها: دو نفر یک غذا را میخورند، یکی در او پلیدی میزاید و دیگری نور و صفا میزاید؛ یکی بخیل میشود و دیگری عشق الهی از او به ظهور میپیوندد. انبیاء و اولیاء مانند زمین حاصل خیزند و کافران مانند شورهزارند. اگر دو چیز شبیه باشد. مسئله مهمی نیست، بلکه امری جایز است؛ زیرا تشابه در امر طبیعی هست، چنانکه آب تلخ و شیرین ظاهراً صاف و زلال است، ولی اگر چشیده شوند تفاوت میانشان آشکار است.
صد هزاران اینچنین اشباه بین **** فرقشان هفتادساله راه بین