مراقبهٔ دست (ایدی)

از جمله اعضای هفت‌گانه که حفاظت آن لازم است، دو دست انسان است که اکثریّت کارهای فعلی انسان بدان مرتبط می‌باشد. در وصف حضرت حق می‌گوییم: «یا باسط الیدین بالعطیه: ای خدایی که دو دستان تو برای عطا و فیض به خلق همیشه بسیط و باز است.»

چه آن‌که قبض و بسط و عطا و منع از طریق این عضو تحقق پذیرفته و با دو دست انجام می‌گیرند.

در افعالی همانند وضو، تیمم، نماز، جهاد، خمس، زکات، انفاق و اُکل و شُرب، به دست گرفتن قرآن، مساعدت و کمک به برادران دینی، مانع شدن از ظلم ظالم به مظلوم و امثال این‌ها دست‌ها دخالت تام دارند. از آن طرف می‌توان از سیلی زدن به یتیم، قبض اموال نامشروع، دست زدن به نامحرم و نجاسات و امثال این‌ها را از جمله تخلّفات این عضو نام برد.

مراقبهٔ دست و انگشتان و حفظ آن‌ها از گناهان کار ساده‌ای نیست بلکه اهتمام همیشگی لازم دارد. قرآن کریم در مورد پا خیلی کم متذکّر شده ولی در مقابل، استعمالات زیادی در مورد دست شده است. حتّی بعضی جاها خداوند از قدرت خود به دست تعبیر کرده و می‌فرماید: «یدالله فوق ایدیهم: دست خدا بالای همه دست‌هاست.» «بیدک الخیر: تمام خوبی‌ها به دست توست.»

حضرت حق گناهان و سیئات را نیز به «دست» که مظهر قدرت بوده، نسبت داده و می‌فرماید: «ظَهَر الفسادُ في البَرِّ و البَحر بِما کَسَبت أیدی الناس: فساد در خشکی و دریا به خاطر کارهایی که مردم با دستانشان انجام داده‌اند آشکار شده است.» و اشاره دارد که در قیامت دسته‌ای انسان به کارهایی که کرده‌اند شهادت می‌دهند. «یَوم تَشهَدُ علیهم ألسِنَتَهم و أیدیهم و أرجلهم بِما کانوا یعملون: در آن روز زبان‌ها و دست‌ها و پاهایشان بر ضدّ آن‌ها به اعمالی که مرتکب می‌شدند، گواهی می‌دهند.»

از آنچه ذکر شد، می‌توان به اهمیّت این عضو پی برد. پس در نتیجه از نظارت و رسیدگی و مراقبت از آن در امور فردی و اجتماعی نباید غافل شد. اگر این جهت مراعات شود، آن دست، دست خدایی شده و هر چه از او به ظهور رسد، الهی، ملکوتی و حقیقی می‌باشد و موجب خشنودی رب می‌گردد و اگر مراعات نشود و بسیاری از خطایای مذمومه و سیئات همانندِ قبض اموال ایتام و مظلومان، امضا علیه مظلومان و صاحبان حقوق از او صادر شود، جز آتش دوایی دیگر برای کوتاه کردن این دست‌ها نیست. مگر این‌که حقوق مصادره شده به اهلش بازگردانده شود و آن‌ها راضی گردند و شخص از خطاهای این عضو توبه کند.