اقتداء
اقتداء متابعت کردن و پیروی کردن است.
خداوند در سوره اسراء ۷۱ فرمود: «روز قیامت هر جماعتی با پیشوای خود خوانده میشود.» یعنی کسی که به صاحب حقّی اقتداء کرده، اعمالش قبول و پاکیزه است.
عمربن یزید گوید امام صادق علیهالسلام به من فرمود: ای پسر یزید، به خدا سوگند تو از خاندان ما هستی. گفتم: فدایت شوم از آل محمّد؟ فرمود: آری، به خدا سوگند از خود ایشانی. گفتم: فدایت شوم از خود ایشان؟ فرمود: آری، به خدا سوگند از خود ایشان. ای عمر مگر کتاب خدای بزرگ را نمیخوانی سوره آلعمران ۶۸: «سزاوارترین مردم به ابراهیم آناناند که از او پیروی کردهاند و نیز این پیامبر و آنان که ایمان آوردهاند و خداوند ولی و سرپرست همه مؤمنان است.»
و از قول حضرت ابراهیم در سوره ابراهیم ۳۶ آمده: «پس هرکس از من پیروی کند، از من است.»
پس هرکس (هر مرید) از استادش پیروی کند، از اوست؛ که امیرالمؤمنین علیهالسلام فرمود: «سزاوارترین مردم به پیامبر آناناند که به آنچه پیامبران آوردهاند بیش از دیگران عمل میکنند.»
و پیروی کردن درست نمیشود مگر به تقسیم ارواح در ازل و امتزاج نور فعلی با گذشته است. امیرالمؤمنین علیهالسلام فرمود: «ارواح لشگرهای مختلفی بودند. هر کدام از آنها که با هم در عالم ذر الفت پیدا کردند، در دنیا با هم انس گیرند و آنهایی که همبستگی در آنجا پیدا نکردند، در این عالم نیز با هم الفت نگیرند.» (یعنی در عالم ذر خدا تجلّی کرد و هرکس به اندازه قابلیتش و به اندازه ظرفیتش گرفت و همان در این عالم اجرا میشود. ما که مطیع امام زمان هستیم از اول مطیع بودیم.) اقتدا کردن فقط به آداب ظاهری و انتساب به یکی از اولیاء نیست، بلکه اقتداء امر باطنی است. ممکن است به ظاهر از چیزی پیروی کند ولی از درونان قُلت داشته باشد.
در فقه بابی است که اگر مجتهدی حکمی را استنباط کرد و حتی اگر اشتباه بود، آنکه تقلید کرده به ثواب میرسد؛ و در اخلاق و عرفان هم کسانی که تابعتر بودند، ترقیّات آنها هم بیشتر بوده است. ابن ابی یعفور از اصحاب امام صادق علیهالسلام است که به امام عرض کرد اگر یک انار در بستهای را بگویی نصفش حلال است و نصفش حرام است قبول میکنم.
و اگر برای دین خدا راهی محکمتر از اقتداء بود، هر آینه اولیاء و انبیای خویش را بهسوی آن میخواند.
خداوند به عزیزترین خلقش، پیامبر صلیالله علیه و آله فرمود: «پیامبران گذشته به من هدایت یافتند، تو هم به طریقه ایشان پیروی کن.»