اسماء ذات و اسماء صفات و اسماء افعال

به نوعی از تقسیم‌بندی، اسماء تقسیم می‌شوند به اسماء ذات و اسماء صفات و اسماء افعال. اگرچه در حقیقت همه اسمای ذات‌اند، لکن به اعتبار ظهور ذات مسمّی به اسمای ذات و به اعتبار ظهور صفات به اسمای صفات و به اعتبار افعال مسمّی به اسمای افعال تقسیم می‌شوند.

اکثر اسماء جامع اعتبارات ثلاثه هستند؛ زیرا در اسماء، اسمی دال در ذات به اعتباری و بر صفات به اعتباری و بر افعال به اعتباری دیگر است؛ مانند اسم ربّ که به معنی ثابت، اسم ذات است و به معنی مالک، اسم صفت و به معنی مصلح، اسم فاعل است.

اسماء ذات مانند: الله. اسماء صفات مانند:‌ علیم، رؤف، صبور، سمیع، بصیر،‌ غفور. اسماء افعال مانند: رزّاق، وکیل، حفیظ، قابض، منتقم.

چون اسماء عبارت از تعیّنات الهی در حقایق ممکنات است لذا تعداد اسماء را به خاطر نامعلوم و نامتناهی بودن ممکنات نزد انسان‌ها نتوان احصاء کرد و تا حال فقط ۴۰۰۰ از اسماء را توانسته احصاء کرد.