بُراق

بُراق نام مرکب پیامبر صلی‌الله علیه و آله در شب معراج و نیز نام مرکب انبیاء سلف از جمله حضرت ابراهیم علیه‌السلام بود که او را به مکّه می‌برد و به خاطر سرعت برق‌آسای آن بدین نام موسوم گشت و کلمه بُراق مشتق از بَرق است.

در وصف براق گفته‌اند: رنگش سفید بوده، گوش‌هایش چون گوش فیل، چشمش چون ستاره زهره و پاهایش مانند پای شتر، دمش چون دم گاو، پشتش از یاقوت سرخ و شکمش از زمرد و سینه‌اش از مروارید سفید بود و دو پر داشت به انواع جواهر و بر پشت وی رحلی از زر و حریر بهشت.

البته براقی که رسول خدا صلی‌الله علیه و آله را به معراج برد، موکّلی بود نه مرکبی که استر یا شتر یا اسب باشد.

در اَمثله می‌گوییم: هر مرکبی که سالک را به سرعت ببرد، بعد آن مرکب جنبه تجرّدی داشته باشد. مثلاً عشق که جنبه تجّردی دارد یا صفت صبر یا صفت رضا که مثلاً صفت رضا حالت تجّردی دارد و در عمل، شخصِ با صفت رضا، سرعت سیرش زیاد می‌شود.

شاید کسی با تفکر سرعتش بیشتر شود. مثل ابوذر که سیرش با فکر بوده؛ که این به قالب افراد بستگی دارد که بر کدام مرکب سوار شوند: مرکب ذکر، مرکب فکر، مرکب عشق … که نظر ما بر این است که معرفت و محبّت بهترین مرکب است و سرعتش بیشتر است.

خویش را اوّل زِ خود بی‌خویش کن **** پس براقی از عدم در پیش کن (منطق‌الطیر)

وانکه پایش در رهِ کوشش شکست **** در رسید او را براقُ و بر نشست (مثنوی)

در اینجا منظور از براق جذبه است.

پس بُراق عشق آمد، شد سوار **** سوی معراج فنا هم رهسپار

عشق براق سالکان و مرکب روندگان است. هرچه عقل به پنجاه سال اندوخته باشد، عشق در یک دم آن جمله را بسوزاند و عاشق را پاک و صافی گرداند.