تأثیر ذکر با اجازه

روزی در مجمع بزرگی، از مولانا صاحب مثنوی سؤال کردند: آیا کسی بی صحبت شیخی کسی شود و به جایی رسد؟ جواب فرمود: درویشی، بدون آن‌که از استادی تلقین ذکر بگیرد، خود به خود ذکری می‌گفت و کوشش عظیم داشت. شبی دید نوری از دهان او می‌رود. حیران و غمناک برخاست به خدمت پیری آمد و صورت خواب را عرضه داشت. فرمود: ذکر بدون تلقین و نفس استاد این چنین باشد. بیا این ذکر از من بگو. او همان کرد و شب دید از دهان خود نور این آیت «إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ: به سوی خدا سخنان پاک بالا می‌رود و کردار نیک او را بالا می‌برد» (فاطر: ۱۰) بر عرش برین می‌تافت. تو بدان که بی تربیت شیخ و استاد، هیچ تربیتی راست نیست و همه طاعات بی نور است و کسی پیر نداشته باشد، دینداریش معلوم نیست.

دست را مسپار جز در دست پیر **** حق شده است آن دست او را دستگیر

امام صادق فرمود: ۱- هرکس در قلبش واعظی نداشته باشد. ۲- و در نفسش بازدارنده‌ای نداشته باشد. ۳- و هم‌نشین مرشد (ارشاد کننده) نداشته باشد، دشمن خود را (شیطان) بر خودش فرمانروایی داده است. (من لا یحضره الفقیه – نشان از بی‌نشان‌ها ص ۲۸۵)

چون مقام استاد، ارشاد به خوبی‌های پسندیده است، کسی فاقد استاد باشد، نفس امّاره اش بر او مسلط شود.

شرف خواهی به گرد مقبلان گرد **** که زود از مقبلان، مقبل شود مرد

امام سجاد علیه‌السلام فرمود: «هلک من لیس له حکیم یرشده: هلاک شد هر کس که نباشد برای او معلمی که او را ارشاد کند.» (تفسیر معین ص ۱۲۸ – بحار ۷۸/۲۴۲)