تبّدل امثال (تجدّد امثال)

پس تو را هرلحظه، مرگ و رجعتی است. مصطفی فرمود: دنیا ساعتی است؛ یعنی انسان و همه‌چیز در هرلحظه به مرگ و بازگشت دچارند و از فنا به بقا در حرکت‌اند.

هر نَفَس، نو می‌شود دنیا و ما **** بی‌خبر از نو شدن، اندر بقاء

چون تجلی خداوند منقطع نمی‌گردد، هر آن همه چیز در قهر و لطف، مردن و زنده شدن قرار دارند، اما به خیال، انسان آن را مستمر می‌شمارد.

عُمر، همچو جویی نَونَو می‌رسد **** مستمری می‌نُماید در جسد

پس همه چیزها در حال تغییر و تبدیل هستند و لحظه قبل با بعد، به یک حال نیستند. خداوند می‌فرماید: «کل یوم هو فی شأن: خداوند هر لحظه در کاری تازه است» (الرحمان: 29) و در سوره واقعه آیه 61 فرمود: «علیان نبدّل امثالکم: خداوند می‌تواند مانند شما را عوض آورد» شیخ محمود شبستری فرمود:

جهان، کل است و در هر طرفة العین **** عدم گردد و لا یبقی زَمانَین

یعنی جهان در هر چشم به هم زدن عدم می‌گردد و باز به وجود می‌آید و دو زمان همانند هم نیستند چنان‌که تنفس ما هر آن اش فرق می‌کند، سلول‌های بدن دائماً در تغییر و تبدیل هستند و به تعبیری خدا در هر ساعت و روزی به اسمی ظهور می‌کند مانند ظهور اسم ممیت و محیی، قابض و باسط، قهار و حفی و صدها نظیر این‌ها…(الدنیا ساعة فاجعلها طاعة).