جبّار
وقتی می‌گوییم خدا جبّار است معانی مختلفی به ذهن می‌آید:
۱) جبّار به‌عنوان صفت سلبی یا یکی از صفات تنزیه به معنای دست نیافتنی. این‌طور که اندیشه‌ها او را درک نکنند و دیدگان او را نتوانند درک کنند و خرد خردمندان به کُنه عزّت او نتوانند رسید زیرا علوّ مقام او در حدّ اعلاست.
۲) به معنی مصلحی که بر اصلاح امور تواناست؛ یعنی بسیارترمیم کننده و بسیار جبران کننده.
او فقر و کمبودها و نقص‌ها و گرفتاری بی‌کسان را با لطف خود جبران می‌کند.
امام سجاد علیه‌السلام عرض می‌کند: «اَنا افْقَرُ الفقراء إلَیکَ فَاجبُر فاقَتَنا بِوُسعِک: من نیازمندترین نیازمندان به تو هستم. پس نداری ما را به وسع خودت جبران کن.»
در دعای جوشن کبیر بند ۷۸ آمده: «جابِر العَظم الکسیر: پیوند دهنده استخوان شکسته»
حق‌تعالی گوید: هرچند در طلب من بر هم شکنی، من به کرم خداوندی خود درست کنم و هر دل که از بهر من خسته کنی، از خداوندی خویش دیت بدهم.
هر آنچه مرید صادق در این راه برهم زند و براندازد، حق در بازد. اگر به خاطر او ترک اقارب کرده و به مفارقت، خویش مجروح کرده، خداوند کرامت و ثوابی دهد و جابر شکستگی‌های ایشان باشد.
گر توکّل می‌کنی، در کار کن **** کشت کن، پس تکیه بر جبّار کن (مثنوی)
۳) به معنی مقتدری که مشیت او در عالم جاری است و از اراده و حکم او همه مجبور و مقهورند.
۴) قاهریتش بر هستی برای رسیدن به کمال است. از آنجا که او واجب‌الوجود است و هر چیزی وابسته به اوست، موجودات بالقوه را فعلیت می‌بخشد و به کمال می‌رساند.
امام باقر علیه‌السلام فرمود: «خدای تعالی از ازل مَلِک و قادر بود حتّی قبل از اینکه چیزی را ایجاد کرده باشد و بعد از آن که خلق را بیافرید ملکی جبّار شد.»
ملک به معنی پادشاه و فرمانفرما
جبّار از اسماء جلالی است. همان‌طور که می‌دانیم اسماء جلالی نشانه قهر و غضب خداوند است. البته اسماء جمالی و جلالی به ظاهر مقابل یکدیگر و در باطن متلازم هم می‌باشند.
کلمه جبّار در سوره حشر ۲۳ به‌عنوان اسماء الله آمده: «العزیز الجبّار المتکبّر»
و در بقیه موارد به بشر نسبت داده شده. به معنی چیره شونده و تحمیل کننده اراده خود بر دیگری به ناحق.
خداوند در قرآن در مورد ویژگی طاغیان و گردنکشان مانند فرعون و نمرود و اقوام نوح و عاد و ثمود به «جبّار عنید» یعنی مبالغه در عناد و طغیان داشتن و از روی تکبّر با حق مخالفت کردن تعبیر نموده است. چنان‌که در سوره هود ۵۹ فرمود: «وَاتّبعو امر کل جبّار عنید: (قوم عاد) از فرمان هر جبّار عنید (متکبّر و گردنکش) پیروی کردند.»
پس کلمه جبّار در چنین مواردی برای انسان ذمّ است و هرگاه خدا را جبّار گویند مدح است.