برای مطالعهٔ بیشتر در خواص اسماء حسنای الهی به منابع ذیل مراجعه شود: عدة الداعی، ابن فهد حلّی،ص۳۱۷، کتابفروشی وجدانی- التوحید، شیخ صدوق، ص۱۸۵، دار المعرفه – اسرارالتوحید، اردکانی، ص۱۸۹، دارالکتب العلمیهٔ اسلامیه – بلدالامین، کفعمی،ص۶۶۹ – بحرالغرائب، هروی،ص۱۹۵ – مصباح کفعمی، ص۴۱۹ – کشف الهدایه، مدرسی، ص۱۶۴ – اسماءالحسنی، میرزا حبیبالله کاشانی، ص۷ – اسماءالحسنی، طباطبایی، ص۱۰
اسم | خواص |
---|---|
۱. احد | الف: انقطاع از خلق، رهائی از کثرت ب: جلای قلب، اسرار توحید، تجلّی ملائکه |
۲. اول | الف: یمن و برکت، برای شروع کارها ب: جهت باز آمدن غایب، طلب فرزند |
۳. آخر | الف: حسن عاقبت، دوام کارها به سعادت ب: صفای باطن، خوشدلی |
۴. اعلیٰ | الف: محبوب شدن در قلوب خاص و عام |
۵. اکرم | الف: حصول کرامت، مفتاح رزق، دفع فقر |
۶. بصیر | الف: دفع قساوت قلب، بینائی ظاهری و باطنی ب: یقین، رفع گرفتاریها |
۷. باقی | الف: طول عمر، بقای اولاد، استحکام امور ب: عمل مقبول، استجابت دعا |
۸. بدیع | الف: معرفت، درست شدن کارها ب: استجابت دعا، نجات از اندوه و کار فروبسته |
۹. باری | الف: خلاصی از تنهائی، طلب فرزند و بچهدار شدن ب: منقاد شدن خلق، طلب مربی و استاد |
۱۰. باطن | الف: اطلاع بر اسرار مکنونه ب: ایمنی از ضلالت، حفظ امانت، نورانیت دل |
۱۱. باسط | الف: بر طرف شدن غم، وسعت رزق ب: خوشدلی، مغموم نشدن |
۱۲. برّ | الف: سالم بودن فرزند از آفات ب: کرامت، رسیدن به مطلوب |
۱۳. باعث | الف: زنده و نورانی شدن دل ب: دفع وسوسه شیطان، حیات معنوی |
۱۴. برهان | ب: استجابت دعا، حاصل شدن مقصود |
۱۵. توّاب | الف: توبه، دفع وسوسه شیطان، دفع خیالات فاسده |
۱۶. جواد | الف: دفع صفت بخل، رزق |
۱۷. جلیل | الف: هیبت و وقار، عزیز شدن نزد خلق ب: اعزاز، حشمت |
۱۸. جبّار | الف: خاشع شدن جباران، جبران فقر و کمبودها ب: خوف از پادشاه ، محفوظ شدن مظلوم از ظالم |
۱۹. جامع | ب: جمع دوستان، دفع تفرقه زن و مرد، خلاصی از فقر |
۲۰. حمید | الف: برطرف شدن اخلاق ذمیمه، کسب اخلاق حمیده ب: دفع زبان هرزه، صلاح و نیکنامی، معزّز شدن نزد خلائق |
۲۱. حسیب | الف: کفایت مؤنة، نجات از چیزی که میترسد- ب: دفع دشمن، ایمن بودن مال و فرزند از آفات |
۲۲. حق | الف: احقاق حق، خلاصی از طلبکار، پیدا شدن گمشده ب: نورانیت دل، صفای باطن، رد غایب |
۲۳. حفیظ | الف: حفظ از مؤذیات، ترسیدن از هلاکت ب: محفوظ ماندن از شر مخلوقات و امراض، دفع خیالات فاسده |
۲۴. حلیم | الف: امن از خوف، اطفای خشم ، شفقت، صبر و بردباری، عدم قهر |
۲۵. حکیم | الف: حکمت، دانستن مجهولات، درست شدن کارها ب: آسان شدن دشوار، علم |
۲۶. حیّ | الف: حیات دل، دفع مرگ مفاجات ب: رزق، عمر طولانی |
۲۷. حفی | الف: دوستی و محبت |
۲۸. حنّان | ب: علوم غریبه ، اسرار |
۲۹. حکم | ب: صفای باطن و ظاهر |
۳۰. خبیر | الف: اطلاع پیدا کردن بر ضمایر ب: اسرار قلوب، ایمنی از بلاهای ناگهانی، اطلاع از خواص اشیاء |
۳۱. خالق | الف: استحکام عقیده، نورانی شدن قلب ب: زیادی اولاد، صنعت و کار |
۳۲. خیرالناصرین | الف: غلبه بر اعداء |
۳۳. خافض | ب: نجات از دشمن، ایمنی از شرّ شیطان |
۳۴. دیّان | الف: صفای باطن، امداد گرفتن از غیب ب: کشف امور غریبه |
۳۵. ذاری | الف: رد غایب |
۳۶. ذالجلال و الاکرام | ب: استجابت دعا، زودتر رسیدن به مقصود |
۳۷. رائی | الف: معرفت، بصیرت |
۳۸. رقیب | الف: حفظ مال و اهل از بلیّات ب: حفظ دختر و پسر، ایمنی از دشمن |
۳۹. رحمان | الف: رحمت، عنایت حق ب: محبوب شدن، مهربان گشتن نسبت به ذاکر |
۴۰. رحیم | الف: گشایش در کار، برآمدن حوائج دنیوی و اخروی ب: رفع غم و اضطراب و خوف، مشفق شدن خلق |
۴۱. رزّاق | الف: برکت، وسعت رزق ب: دفع فقر، توانگری |
۴۲. ربّ | الف: حفظ اولاد، برآوردن حاجات ب: حل شدن کار صعب، عنایت، استجابت دعا |
۴۳. رشید | ب: فتح، معلوم شدن سرانجام کار، ارشاد گمشدگان طریق |
۴۴. رؤف | ب: نجات مظلوم از زندان، رحمت بینهایت، جذب شفاعت |
۴۵. رافع | ب: عزّت، توانگری، بالا رفتن مقام |
۴۶. سمیع | الف: استجابت دعا، شنیدن گوش ظاهری و برزخی ب: صفای دل |
۴۷. سلام | الف: سلامتی از آفات، شفای مریض ب: امان یافتن از بیماری دل |
۴۸. سیّد | الف: شرافت، بزرگی |
۴۹. سبّوح | الف: دفع شر نفس و شیطان، معنویت ب: استماع تسبیح موجودات، جلای قلب، سیر در ملکوت |
۵۰. شافی | الف: دفع سموم، شفای امراض ظاهری و باطنی |
۵۱. شکور | الف: دفع غم، وسعت معیشت ب: پاک شدن از غلّ و غش |
۵۲. شهید | الف: اطلاع بر مغیبات ب: سعادت و صلاح |
۵۳. صمد | الف: غنا، رجوع خلق به ذاکر ب: یقین، صدق، استغناء |
۵۴. صادق | الف: حصول صدق و صفا |
۵۵. صانع | الف: استوار شدن صنایع |
۵۶. صبور | ب: اطمینان باطن، صبر جمیل، مهمات کلی |
۵۷. ضار | ب: نجات از خواری و مذلّت، ایمنی از زوال مقام |
۵۸. طاهر | الف: اخلاق فاضله و خلاصی از صفات ذمیمه |
۵۹. ظاهر | الف: عدم کوری، ظهور گمشده، پیدا شدن مخفیات ب: نورانیت ظاهر |
۶۰. علیم | الف: فتوحات قلبیه، معارف خفیّه ب: علم لدنی، گویائی |
۶۱. علی | الف: صاحب آبرو شدن، علو و بزرگی ب: بلندی قدر و منزلت، بازگشت غریب به وطن |
۶۲. عدل | الف: مساوات در قول و فعل ب: تسلط بر ظالمان، از کجی به راستی |
۶۳. عزیز | الف: بینیازی از خلق، عزیز شدن ب: محتاج نشدن، عزّت دنیا و آخرت |
اسم | خواص |
---|---|
۶۴. عَفوّ | الف: آمرزش گناهان و توبه ب: امید، پاک شدن اعمال سیئه |
۶۵. عظیم | الف: حصول بزرگی، شوکت نزد خلائق ب: ترقی مقام و رتبه |
۶۶. غفور | الف: بخشش معاصی، وسواس، ایمن بودن از خطرات، دلتنگی |
۶۷. غنی | الف: کثرت رزق ب: دفع طمع، فقر، نجات از قرضمندی |
۶۸. غیاث | الف: رفع اضطرار و وحشت، خلاصی از شدائد |
۶۹. غفّار | الف: پوشش گناه و ضرر و زیان ب: مغفور شدن، ستاریت |
۷۰. فتّاح | الف: رفع حُجب از دل، گشایش کارهای مغلق ب: دفع زنگ غفلت، فتح دل و دفع قبض |
۷۱. فالق | الف: پیدا شدن راه گمشده |
۷۲. فاطر | الف: پیشرفت مهمّات |
۷۳. فرد | الف: خلاصی از کثرت، انقطاع الی الله |
۷۴. قدیر | الف: قوت قلب، تسلّط بر کارها |
۷۵. قاهر | الف: بیرون رفتن دوستی دنیا، غلبه بر دشمن |
۷۶. قدّوس | الف: پاک شدن باطن از رذائل ب: ایمنی از شر وسوسه شیطان، صافی دل |
۷۷. قدیم | الف: طول عمر، سلامتی بدن |
۷۸. قوی | الف: توانائی و قوت، دفع دشمن ب: رفع وسوسه شیطان |
۷۹. قریب | الف: ایمنی از آفات، آسان شدن دشواری |
۸۰. قابض | الف: هیبت، برطرف کردن دشمن ب: درهم شکستن خصم |
۸۱. قاضی الحاجات | الف: برآمدن حاجات و مطالب مهم |
۸۲. قادر | ب: غلبه بر دشمن، در محل جنگ و جدال غالب شود |
۸۳. قهّار | ب: بیرون رفتن محبت دنیا، مقهور شدن خصم |
۸۴. قیّوم | ب: رزق، پاک شدن دل از کدورات، عمر طولانی |
۸۵. کریم | الف: روزی بی حصر و حد ب: کفایت مقاصد دنیوی و اخروی، مفتاح رزق |
۸۶. کافی | الف: کفایت مهمات، دفع شر اعداء |
۸۷. کاشف الضُرّ | الف: رفع همّ و غم و بیماری |
۸۸. کبیر | ب: بزرگی در ظاهر و باطن، ارتباط ارواح و مجرّدات |
۸۹. لطیف | ب: کفایت مهمّات، حصول محبت، دفع شدائد |
۹۰. مهیمن | الف: صفای باطن، اطلاع بر اسرار ب: آگاهی بر باطن |
۹۱. مؤمن | الف: شر جن و انس، وسواس ب: ایمنی از شیطان، سلامتی ایمان |
۹۲. متکبّر | الف: رفعت و عظمت، شکستن متکبران ب: مظفر شدن بر اعداء، طلب حشمت، فرزند دار شدن |
۹۳. ملک | الف: دوام دولت و سلطنت ب: بینیازی از خلق، دولت دنیوی و اخروی |
۹۴. مجیب | الف: گشوده شدن کارهای بسته، استجابت دعا ب: ایمنی از نکبت دنیوی، برآمدن حاجت |
۹۵. مصوّر | الف: برای فرزند دار شدن ب: فصاحت و بلاغت |
۹۶. مقیت | الف: توسعه رزق ب: صبر، یادگیری علم، مطیع شدن نفس |
۹۷. مبین | الف: محبت، احقاق حق |
۹۸. محیط | الف: علم، معرفت |
۹۹. منّان | الف: ایمنی از خوف، نعمت نافع، دفع تنگدستی |
۱۰۰. مجید | الف: شفای دردها، نورانیت دل ب: رفع قبض، ترقی سیر و سلوک |
۱۰۱. معزّ | ب: عزیز شدن در دنیا و آخرت |
۱۰۲. متعالی | ب: پاک شدن از عیوب ظاهری و باطنی، ایمنی و تعدیل خون زنان |
۱۰۳. مذلّ | ب: ذلیل شدن دشمن، ایمنی مظلوم |
۱۰۴. متین | ب: یقین، نجات زندانی، ازدیاد شیر مادر |
۱۰۵. محصی | ب: آسان شدن حساب قیامت، دفع فراموشی، توانائی حسابرسی |
۱۰۶. مبدی | ب: شروع کارها، طالب فرزند، آسان شدن وضع حمل |
۱۰۷. معید | ب: حفظ خانه، رجوع مسافر، غایب نشدن چیزی |
۱۰۸. محیی | ب: زنده شدن دل به معرفت، ایمنی از آفات |
۱۰۹. ممیت | ب: کشته شدن نفس اماره، دفع خصم |
۱۱۰. ماجد | ب: سلوک، گشایش باطن، بیرون رفتن از طبیعت |
۱۱۱. مقتدر | ب: شکست اعداء، بیداری از خواب غفلت، ترقی قدرتی |
۱۱۲. مقدم | ب: ایمنی از خوف، یقین، تعدیل قبض و بسط |
۱۱۳. مؤخر | ب: عمر دراز، اجابت دعا |
۱۱۴. منتقم | ب: انتقام مظلوم از ظالم، مقهور شدن خصم |
۱۱۵. مالک | ب: توانگری، منصب، عزّت |
۱۱۶. مقسط | ب: رفع وسواس، دفع خیالات فاسده، مقام رضا |
۱۱۷. مغنی | ب: توانگری، کفایت معاش، بینیاز از خلق |
۱۱۸. معطی | ب: رفع احتیاج، بینیازی از خلق |
۱۱۹. مانع | ب: سازگاری زوج ناسازگار، دفع بلای دنیا و آخرت |
۱۲۰. ناصر | الف: غائب شدن بر دشمن، یاری شدن برای غلبه بر شیاطین |
۱۲۱. نافع | ب: منفعت مال، توانگری، انتفاع مردم از ذاکر |
۱۲۲. نور | الف: تصفیه باطن، منوّر شدن دل ب: دور از ظلمت و تاریکی |
۱۲۳. واحد | الف: انس، الفت، عزت ب: صحت مریض، دفع وحشت و توهّمات |
۱۲۴. واجد | ب: وجد و شوق، دولت دینی و دنیائی، طلب حال |
۱۲۵. وتر | الف: تجرّد، انقطاع از خلق |
۱۲۶. ولی | الف: دوستی ب: اخلاق نیک زیردستان، نصرت الهی، دوستی خلق |
۱۲۷. والی | ب: ولایت، صفای باطن، یقین، اطاعت اهل ولایت |
۱۲۸. وهاب | الف: ادای قرض، وسعت رزق |
۱۲۹. واسع | الف: رزق، زیادی عمر ب: قانع شدن، سهولت روزی |
۱۳۰. ودود | الف: محبت و دوستی ب: الفت، تبدیل عداوت به دوستی، جلای قلب |
۱۳۱. وکیل | الف: توکل قلبی، دفع دشمنی ب: کفایت مهمات، دفع اضطرار |
۱۳۲. وارث | الف: بقای ذریه، حفظ فرزند از سقطجنین ب: حیات، علم لدنی، ایمنی از وحشت |
۱۳۳. هادی | الف: استاد راه، پیدا شدن راهنما ب: نجات از گمراهی، راه نمای خلق |
در خواص اسماء الهی کتابها و مطالب متنوعی نوشتهاند؛ اما ما با استخراج و تلخیص از دو کتاب، به اختصار در این فصل درج کردیم. حرف «الف» اشاره به کتاب «اسماءالحسنی» تألیف میرزا حبیبالله کاشانی و حرف «ب» اشاره به کتاب «بحرالغرائب» تألیف شیخ محمد بن عبدالله هروی دارد.
۱. تا حد ممکن از تکرار خواص در یک اسم خو داری شده است.
۲. عدد اسماء را نیاوردیم، چون مربوط به اذن استاد حاذق است.
۳. آثار و خواص متنوع و متفاوت است؛ و هر کدام به نیّت داعی است. گرچه گاهی به نیّت خاصی، آثار دیگر هم همراه آن میآید.
۴. آنچه آوردیم بهعنوان راهنما و تذکر بوده است.