خوف و رجاء

خوف و رجاء دو بال ایمان‌اند که پرواز می‌کند. خوف و رجاء دو چشم عقل‌اند که وعده‌ها و وعیدهای الهی را می‌بیند و درک می‌کند. خوف عبد را به عدل حق و رجاء به فضل حق سوق می‌دهد. خوف نفس را می‌میراند و رجاء قلب را زنده نگه می‌دارد. پیامبر صلی‌الله علیه و آله فرمود: «مؤمن بین دو خوف است، خوف از گذشته‌اش و خوف از آینده‌اش.» خوف دو قسم است: یکی ثابت که موجب آمدن رجاء در دل می‌شود. دیگری خوف معارض که مورث خوف دیگری است. رجاء دو قسم است: یکی ثابت که از آن محبت پیدا می‌شود. دیگر رجاء عارض که از آن ریشه عجز و تقصیر و حیاء به ظهور می‌رسد. آن‌که خدا را بندگی کند بر میزان خوف و رجاء گمراه نشود و به مطلوب خواهد رسید. محب خدایش را بر امیدواری بندگی می‌کند و با چشم بیدار مشاهده احوال می‌کند؛ اما زاهد بر خوف از حق بندگی می‌کند. خوف از حق، مراقب قلب است و رجاء شفیع نفس است به‌سوی فضل خدا.