ده فرق میان علم و مال

سلمان فارسی گوید: «پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله فرمود: «أنا مدینة العِلم و علیُّ بابُها: من شهر علم ام و علی علیه‌السلام «دربِ» در آن شهر است». همین‌که این گفتار را خوارج شنیدند بر امیرالمؤمنین علیه‌السلام حسد ورزیدند؛ پس ده نفر از بزرگان آن‌ها متّفق شدند و گفتند: هر یک از مایم مسئله معیّنی را از حضرتش می‌پرسیم، اگر به هرکدام از ما جوابی به غیر جواب دیگری داد، معلوم می‌شود که این گفتار پیامبر راست است.

اوّلی به حضور امام آمد و پرسید: علم بهتر است یا مال؟ امام فرمود: علم بهتر است؛ چون علم، میراث انبیاء است و مال، میراث قارون و فرعون و هامان و شداد است.

دوّمی پرسید: علم بهتر است یا مال؟ امام فرمود: علم؛ زیرا علم تو را حفظ می‌کند، ولی مال را تو باید حفظ کنی.

سوّمی پرسید: علم بهتر است یا مال؟ امام فرمود: علم؛ چون برای شخص عالم، دوستان بسیار است، ولی برای شخص مال دار، دشمنان فراوان است.

چهارمی پرسید: علم بهتر است یا مال؟ امام فرمود: علم؛ برای این‌که از مال اگر انفاق کنی کم می‌شود ولی از علم کم نمی‌شود.

پنجمی پرسید، امام فرمود: علم؛ چون‌که شخص مال دار به بخل و لئیم بودن نامیده می‌شود، به خلاف شخص عالم که از او به بزرگی یاد می‌شود.

ششمی پرسید، امام فرمود: علم؛ برای این‌که مال را ممکن است دزد برباید، امّا نسبت به علم این وحشت و ترس نیست.

هفتمی پرسید، امام فرمود: علم؛ چون‌که مال به مرور ایّام کهنه و پوسیده می‌شود، امّا علم هرچه زمان بگذرد کهنه و پوسیده نمی‌شود.

هشتمی پرسید، امام فرمود: علم؛ چه آن‌که مال تا هنگام مرگ همراه صاحبش هست، ولی علم در حیات و ممات همراه انسان است.

نهمی پرسید، امام فرمود: علم؛ زیرا مال، قلب انسان را قسی می‌کند ولی علم قلب را نورانی می‌نماید.

دهمی پرسید، امام فرمود: علم؛ به دلیل آن‌که مال دار تکبّر می‌کند، بلکه گاهی ادعای خدایی می‌کند، ولی صاحب علم همواره متواضع و فروتن می‌باشد.

همین‌که آنان این جواب‌های مختلف را در یک موضوع شنیدند گفتند: «خدا و رسولش راست‌گو هستند.»(کشکول بحرانی- کشکول طبسی، ص 5)