دون همّتی

دون همّتی عبارت است از قصور همّت از طلب کارهای بزرگ و عالی و قناعت کردن به امور پست و ناچیز که این از نتایج ضعف نفس است. ضدّ آن علوّ همّت بوده که عبارت است از سعی و کوشش در تحصیل سعادت و کمال و طلب کارهای بزرگ و عالی بدون در نظر گرفتن و سود و زیان دنیوی آن و این در اثر قوّت و علوّ نفس است.

افراد دون همّت، ضعف درونی دارند. چون ایمانشان سست است در مجاهدات نفسانی درجا می‌زنند، استقامت ندارند و دنبال ترمیم و مداوا نمی‌روند.

امّا در تاریخ هیچ‌گاه دیده نشده که کسی با سستی و عزم ضعیف و دون همّتی به جایی رسیده باشد. مردان بزرگ روزگار همواره با همّت بلند و عزم راسخ به مطلوب رسیده‌اند و از استقامت و کوششی بی‌دریغ برخوردار بوده‌اند و توفیقاتی که حاصل کرده‌اند براثر ارادهٔ محکم و با جهاد بر نفس و جدّوجهد بوده.

امام صادق علیه‌السلام فرمود: «سه چیز است که مرد را از به دست آوردن امور شریف یا منزلت عالی بازمی‌دارد: دون همّتی (قَصرُ الهمَّة)، کمی تدبیر، سستی رأی»

تا کی از دون همّتی، ما منزل اندر جان کنیم! **** رخت بربندیم از جان، قصدِ آن جانان کنیم (خواجه عبدالله انصاری)

ای جوانمرد، گوهر وصال نه چیزی است که به دست هر دون همّتی افتد، درّی است که در صندوق صدق صدّیقان به دست آید و عبهری است که از حدائق حقایق عاشقان پیدا شود.