رقیب

رقیب به معنای حافظ و مراقب و گاهی به معنی منتظر می‌باشد.

کلمهٔ «رقیب» به معنی «حفیظ» است و «مراقبت» به معنای «محافظت» است و گویا این کلمه از مادّه «رقبه» (برده گردن) گرفته شده. با این عنایت که مردم هریک حافظ رقاب (بردگان) خود بودند و یا از اینجا گرفته شده که رقیب در محافظت آنچه مراقبتش می‌کند، همواره رقبه (گردن) خود را می‌کشد تا وضع آن را زیر نظر داشته باشد. به این مناسبت محافظت را مراقبت خوانده‌اند.

البتّه «رقوب» به معنای مطلق «حفظ» نیست، بلکه تنها آن محافظت از حرکات و سکنات شخص محفوظ و مرقوب را مراقبت می‌کند که به منظور اصلاح موارد خلل و فساد آن باشد و یا به این منظور باشد که حرکات و سکنات آن را ضبط کند.

پس مراقبت همان حفظ کردن چیزی است که به اضافه عنایت علمی و شهود بر آن و به همین جهت مراقبت به معنای حراست و داروغگی و انتظار و بر حذر بودن و در کمین نشستن استعمال می‌شود.

رقیب، حافظ منتظر است و به نظر می‌آید که جامع همان محافظت باشد.

رقیب، مراقبی است که هیچ‌چیز از او پنهان نمی‌ماند.

رقیب، صفت فعل پروردگار است.

خداوند، مراقب بندگان و ناظر و نگهبان و حافظ همه است. از این جهت چیزی بر او غایب نیست و برای ادامهٔ حیات، بقاء دهنده هم اوست. چون صاحب ملک است، نظارت مطلقه دارد. این بندگان هستند که در مِلک او باید مراقبه داشته باشند تا در منظر او کاری نکنند که مطرود شوند.

یکی از اسماء الهی رقیب است که به معنی حافظ و پاسبان و نگهبان و نگه‌دارنده می‌آید.

خداوند موجودات را نگه می‌دارد و حافظ است تا اینکه وقت وفات و تغییر آنان برسد. بقای حیات احتیاج مبرم به ظهور اسم رقیب دارد که البتّه حفظ با نظارت و ناظر بودن همراه است. چرا که مالک حقیقی است و خودش حفظ مُلک خود نماید و دائماً شاهد و ناظر بر مخلوق و مصنوع خود است. هر چیزی از ابتدای ظهور تا به کمال، مایهٔ بقا و انرژی حیات لازم دارد و موجودات دائم در معرض آفات هستند و تا زمان معیّن از عالم بالا به‌واسطهٔ ملائکه و اسباب دیگر در حفظ دخالت تامّ دارند.

اگر سالک از این سر به حقّ الیقین برسد، مراقبت را روا می‌دارد و به دیدهٔ دیده‌بان هستی مواظب است که خطا و معصیتی نکند تا از انعام خاص و عطایای مربوطه دور نماند. از این جهت رقیب را مراقب ترجمه کرده‌اند.

عارف از معروف بس درخواست کرد **** کای رقیبِ ما تو اَندر گرم و سرد (مثنوی)

در سوره نساء ۱ آمده: «ان الله کان علیکم رقیباً: بی‌گمان خداوند چشم بر شما دارد.» رقیب به معنای نگهبان و حافظ است و در آیه ۹۳ هود: «و ارتقِبُوا انّی مَعَکُم رقیب: و شما چشم به راه باشد من نیز با شما چشم به راه خواهم بود» رقیب به معنای منتظر است.