زاد
زاد به معنی مایحتاجی است که مسافر برای سفر همراه خود میبرد و در فارسی از آن به توشه تعبیر میشود.
در سوره بقره ۱۹۷ آمده: «تَزَوَّدُوا فاِنَّ خیرَ الزّادِ التّقوی: رهتوشه بردارید و بهترین رهتوشه پرهیزگاری است.» که مراد، توشه برای سفر آخرت است از اخلاق فاصله، اعمال صالحه و همهٔ عبادتها از واجبات و مستحبّات. امّا بهترین زاد و توشه، پرهیزگاری است.
بار سفر دور و دراز آخرت احتیاج به زاد و توشه دارد و زاد انسان در این سفر تقواست. پس اگر خداوند حفظ فرمود و با ایمان و تقوا گشتی، این رحمت و تفضّل و توفیق الهی است.
راهبی میگریست از او پرسیدند علّت آن را. گفت گریه برای دو چیز است: یکی کمی زاد و توشه و دیگری از دوری راه و سفر هولناک معاد.
امیرالمؤمنین علیهالسلام فرمود: «مَن ایقن بالمعاد استکثر من الزّاد: هر که یقین کند به معاد (روز بازگشت) بسیار بگیرد زاد (توشهٔ آن را)»
زاد راه حرم وصل نداریم مگر **** به گدایی ز در میکده زادی طلبیم (حافظ)
زاد راه و اصل، شوق اوست بر مرکب همّت که با آن بهسوی مقامات دُنو (نزدیکی) و دنوِ دنو که نهایت ندارد سیر میکند.
زاد دانشمند آثار قلم **** زاد صوفی چیست انوار قدم (مثنوی)