شریعت، طریقت، حقیقت
در کتاب عوالی اللئالی از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله روایت شده است که فرمود: شریعت گفته‌های من، طریقت افعال من و حقیقت احوال من است. عالم ربانی سید حیدر آملی در کتاب انوار الحقیقه روایت کرده است که شریعت آن است که خدا را بپرستی، طریقت آن است که در عبادت، خدا را حاضر بدانی، حقیقت آن است که او را مشاهده کنی. نجم الدین کبری فرمود: شریعت همان کشتی است، طریقت همان دریاست و حقیقت همان درّ و گوهر است. پس برای دریافتن گوهر (حقیقت) سالک باید در کشتی نشیند و در دریا کاوش کند تا به آن برسد. به‌بیان‌دیگر شریعت، علم به احکام، طریقت عمل به آن‌ها و حقیقت وصول به حق (الیقین) است. به بیان عرفانی: شریعت در حکم صدر است «الم نشرح لک صدرک»
ای پیامبر! آیا سینه تو را گشاده نکردیم. (انشراح:1) حقیقت به‌منزله قلب است «نزل به الروح الامین علی قلبک لتکون من المنذرین» روح‌الامین قرآن را به قلب تو نازل کرده است تا از ترسانندگان باشی. (شعراء: 193-194) حقیقت، حکم فوأد را دارد «ما کذَبَ الفوادُ ما رأی» آنچه پیامبر شب معراج مشاهده کرد و فوأد او دید، دروغ نگفت قلبش آنچه را دیده بود. (نجم: 11)