عقل و هویٰ

عاقل کسی است که در اجابتِ حق، رام و فرمان‌بر باشد و انصاف به قول حق بدهد و در مقابل باطل سرسخت و با کلمات باطل دشمنی کند و دنیا را ترک، ولی دین را ترک نکند.

نشانهٔ عاقل دو چیز است: صدق گفتار و کردار درست. عاقل چیزی نمی‌گوید که عقلا آن را قبول نکنند و کاری که در معرض تهمت باشد را انجام نمی‌دهد و با مردم ناباب با مدارا رفتار می‌کند.

همیشه در اعمالش به راهنمایی علم عمل می‌کند و حلم در همهٔ احوال رفیق اوست و معرفت، مددکار او در راه و روشش می‌باشد.

هوی نفس دشمن عقل و مخالف حق و همدم باطل است. قدرت هوی پرستی از شهوات است. علامت اصلی هوی از چهار چیز است: ۱. خوردن مال حرام ۲. غفلت از واجبات ۳. سستی در به جا آوردن سنت‌ها ۴. فرورفتن در کارهای لغو و بیهوده.