عقل کل

عقل جزئی از عقل کل دائم مدد می‌گیرد، اگر طالب صادق باشد. از آن‌طرف جذبه از عقل کل به‌طرف عقل جزئی می‌آید تا او را به دریای وحدت بکشاند. هستی حق به دریا تشبیه شده است و دائم فیض از آن به اینجا می‌رسد و یا موج آن دریا، آن به آن به‌سوی ممکنات و کثرات سرازیر می‌شود. هزاران موج، لحظه‌به‌لحظه از مرتبه کل به مرتبه جزء می‌رسد، پس آن موج‌ها کهنه می‌شود و سپس تجلّی نو و فیض تازه از راه می‌رسد و از این آمد و شد، هیچ نقصانی به خزینهٔ علم و قدرت وارد نمی‌شود؛ چون حق نامتناهی است، پس تجلّیات جلالی و جمالی‌اش هم نامتناهی است و هیچ تکراری در تجلّی او نیست.