عقل و جهل

عقل و جهل را جنودی است در درون که هر کدام تقاضایی دارند ضدّ یکدیگر و با هم در نزاع و کشمکش هستند. خداوند این دو را برای بشریت و زندگی کردن، لازم دانسته است. نفس و جنود جهل، همیشه دنبال مسائل مادی و زندگی و ریاست و در آمد است و به نقشه‌ریزی و حیله‌گری و چاره‌جویی برای رسیدن به مقاصد خود در حال حرکت است. عقل هم که جهت درونی است دائم با جنود جهل در مبارزه است تا او را به راه صواب بکشاند؛ و از هلاکت او را نجات داده و به معنویات و مسائل معاد بکشاند. امت‌ها هم نوعاً دنبال جنود جهل را می‌گرفتند و انبیاء و مؤمنان هم دنبال هدایت اینان بودند تا از عذاب و قهر و هلاکت نجات پیدا کنند.