پرسش و پاسخ

خیلی خوب.

بله، از طلبه‌های مهذّب نجف، آقای بهجت بودند پیشش اصالة البرائه (از کتاب رسائل شیخ انصاری) را خواندم.

بله به من عقیده داشت خیلی، علاقه داشت. یک روز دنبالم فرستاد. رفتم پیشش. می‌پرسید: اوضاع چه طور می‌شود؟ اوضاع ما چه طور می‌شود؟

خواب دیده بود که در نجف مُرده و دفنش کردند. گفتم: نه! شما در ایران فوت می‌کنید و در ایران دفن می‌شوید.

بله مربوط به نجف است.

سجده‌های عدیده‌ای (بسیار) داشت، روزه زیاد می‌گرفت، سجده یونسیه را ترک نمی‌کرد. منزوی بود از خلق. دوری کرد از مردم، توکّلش بر خدا قوی بود خیلی، خیلی قوی بود.

آقا شیخ محمدعلی بروجردی از شاگردان مبرزّش بود. آقا شیخ بهجت.

(با لبخند فرمود) شخص بزرگی بود. قاضی ثانی، بله، آقا سیّد احمد شب‌ها نمی‌خوابید، أبداً.

عبادت، ذکر می‌گفت.

* توضیح: مصاحبه‌کننده از مقامات معنوی عارفان و اعمالی که سبب می‌شد به تمسّک آن‌ها به مدارج عرفانی رسید، سؤال می‌کرده، یک مرتبه بحث را برده روی دروس حوزوی. چند سطر بالاتر رفقا سبک مرحوم قاضی را پرسیده بودند؛ استاد سکوت می‌کند و دلش می‌خواهد که دیگر سؤال نشود. پیشنهاد بعضی حاضران بود که سؤالات را دنبال کردند و می‌بینید که جواب در اینجا به «نه»، «مانع»، «بله» ختم می‌شود.

همیشه بزرگان فرموده‌اند: درس هدف نیست بلکه مقدمه است. آن کس که در مقدمات علوم فانی می‌شود، او به حق نمی‌رسد و این حجاب برای اوست. سیره استاد بر تهذیب نفس و رسیدن به هدف یعنی توحید بود، نه حفظ الفاظ و اصطلاحات و عبارات و …

هر چه می‌تواند روزه بگیرد. عزلت از مردم، کم‌خوابی، نماز شبش ترک نشود و تهجّد داشته باشد، سجده یونسیه داشته باشد.

چهارصد مرتبه، کُمّلین ۳۰۰۰ مرتبه، راهی بعد از این راه نیست به خدا.

بله.

بی استاد نمی‌شود. تمام امور استاد می‌خواهد. الحمدلله رب‌العالمین، ربّ العالمین.

خلوت با حضرت. روزی یک ساعت با حضرت خلوت کند. متوجه حضرت بشود، زیارت سلام علی آل یاسین را بخواند بعد زیاد بگوید: یا صاحب‌الزمان اغثنی، یا صاحب‌الزمان ادرکنی، المستعان بک یا بن الحسن، زیاد بگوید توسل بکند به ایشان، یک خرده یک خرده رفاقت پیدا می‌شود.

توسل به امام زمان.

خدا را قسم بدهند به حق امام زمان علیه‌السلام.

می‌گفت پسرم اینجاست، زن‌ها بی‌خود گریه می‌کنند.

قالب مثالی‌اش (را می‌دید).

* توضیح: آن‌که برق فرزند آقای قاضی (سیّد باقر) را در سنین ۸-۷ سالگی می‌گیرد و وی وفات می‌کند. اهل خانه گریه می‌کردند. ایشان متذکّر می‌شد که روحش الآن پیش من بوده، ناراحت نباشید. ولی آنان گریه و زاری می‌کردند و این کلام ایشان را درک نمی‌کردند.

عشق داشتم؛ به این کار عشق داشتم. من دائم با پیرمردها، با علمای عاملین بودم.

بله از بچگی با جوان‌ها نبودم. آقا شیخ حسین تهرانی پیرمرد بود و از شاگردان مرحوم آخوند (خراسانی). پیش او کفایة الاصول را خواندم. با او بودم زیاد.

آدم خوبی بود. ملّا بود. با شیخ علی‌اکبر اراکی زیاد بودم.

من وادی (السلام) را. همه‌اش وادی بودم به حدّی که بعضی شب‌ها آنجا می‌خوابیدم. بله، خوابم می‌برد.

(با تبسمی دلبرانه فرمود): بهشت است وادی‌السلام؛ به حدّی عشق به وادی داشتم که مباحثه‌مان را هم در وادی می‌گذاشتم، در وادی مباحثه می‌کردم.

با مردم حشر و نشر نداشتم. نماز جماعت می‌خواندم، ولی با آنان حشر و نشر نداشتم. نماز در مسجد می‌خواندم، می‌آمدم بیرون.