پنج اطوار

آدمی را پنج حالت است:

1- عدم، خداوند فرمود: «لم یکن شیئاً مذکورا: آیا زمانی بر انسان گذشت که چیز قابل ذکری نبود؟» (انسان: 1) پس آدمی در عدم نه ذاکر خویش و نه مذکور خویش بود.

2- وجود در عالم ارواح، چنانکه پیامبر صلی‌الله علیه و آله فرمود: «الارواحُ جُنود مُجّنده: ارواح لشکریان جمع و به صف زده بودند، هر که آن جا یکدیگر شناختید این جا الفت پدید آید.» چون انسان به عالم ارواح آمد ذاکر و مذکور شد.

3- تعلق روح به قالب، خداوند فرمود: «نفخت فیه من روحی: در آدم از روح خود دمیدم.» (حجر: 29)

4- مفارقت روح، خداوند فرمود: «کل نفس ذائقه الموت: هر کس مرگ را می‌چشد.» (آل عمران: 185)

5- اعادت روح به قالب، خداوند فرمود: «ثم یمیتکم ثم یحییکم: شما را می‌میراند و بار دیگر شما را زنده می‌کند.» (بقره: 28) این پنج حالت در انسان است؛ و به حکمت پایه گذاری شده است تا انسان بتواند به کمال خویش و معرفت خداوندی برسد.