چشم‌زخم
چشم‌زخم آسیبی است که از نگاه حسود یا بدخواه یا حتّی ستایشگر به کسی یا چیزی می‌رسد.
ملاصدرای شیرازی در این باره گوید: قوّه تأثیر نفس متعدّی به بدن دیگری شود؛ مانند چشم زدن به اشخاص یا حیوانات یا ابنیه توسط نفوس شریره.
زیرا آن نفوس می‌توانند در بدن موجود زنده‌ای اثر بگذارند. به‌طوری‌که مزاج آن را دگرگون کنند که روح آن انسان یا حیوان را به‌وسیله نیروی توهم، تباه سازند و او را بکشند. معنی این کلام آن است که مثلاً صاحب نفس شریره شتری را می‌بیند، او را مستحسن می‌پندارد و از وی در شگفتی فرو می‌رود. ناگاه به علّت دنائت نفس قوی خبیثش، سقوط و روی خاک افتادن شتر را در نفس خودش به قوّه واهمه تصوّر می‌کند و در نتیجه بدن شتر از ناحیه قوّه واهمه آن شخص منفعل و متأثّر می‌گردد و فی الحال بر روی زمین می‌غلتد.
این‌گونه تأثیرات نفسانی که از ناحیه نفوس شریره در جانب شرور باعث ایجاد ضرر می‌شود، مسلّماً تأثیرش از ناحیه نفوس فاضله عالیه در جانب خیرات بیشتر و ارجح است.
این خاصیت مخرّب ناشی از تأثیرات و انفعالات روحی «مِعیان» یا «شور چشم» است که از طریق امواج چشم ظاهر می‌شود.
رسول خدا صلی‌الله علیه و آله فرمود: «نصف ما یحفر لِاُمّتی من القبور مِن العین وَ المعده: یک نیمه از قبرهایی که برای امّت من حفر می‌شود از چشم بد و پرخوری است.»
رسول خدا صلی‌الله علیه و آله فرمود: «اِنَّ العین لِیَدخل الرّجل اقبر و الجمل القدر: چشم بد مرد را به قبر می‌رساند و شتر به دیگ می‌کشاند.»
گاهی بعضی افراد هستند که در نظرشان چیزی بزرگ جلوه می‌کند، تعجّب می‌کنند و به طرف مقابل آسیبی می‌رسد.
وقتی یازده فرزند حضرت یعقوب خواستند به طرف مصر حرکت کنند، به آنان فرمود: «لا تدخلوا من بابٍ واحدٍ وَ ادخُلوُ من ابوابٍ مُّتفرِّقَه: از یک دروازه وارد نشوید و از دروازه‌های گوناگون درآیید.» (یوسف ۶۷) در تفاسیر آمده آن برادران زیبا و همه از یک پدر بودند و چون یعقوب به آنان نگریست همه را قوی و رشید دید (مخزن العرفان) از این‌رو دستور داد تا متفرّق و جداجدا وارد شهر شوند تا از چشم بد شرّی به آنان نرسد.
لیک از چشم بَدِ زهر آب دم **** زخم‌های روح فرسا خورده‌ام (مثنوی)
در اثر چشم‌زخم بود که دست محمّد حنفیه، فرزند امیرالمؤمنین علیه‌السلام از کار افتاد؛ زیرا روزی زیادی زره را با دست پاره کرد و به دور افکند. کسی آنجا بود، او را چشم زد و تا آخر عمر دستش درد می‌کرد.
قول دیگری است و آن اینکه: محمّد حنفیه فرزند امیرالمؤمنین علیه‌السلام در جنگ صفین شجاعتی از خود نشان داد و بارها به لشگر معاویه حمله کرد. پس او را چشم زدند و یک طرف بدنش فلج شد و قدرت حرکت نداشت. لذا همراه برادرش به کربلا نیامد.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: «هرگاه بخواهید با هیئتی آراسته و چشمگیر از خانه بیرون روید، دو سوره معوّذتین (ناس و فلق) بخوانید تا چشمی در شما اثر نکند.»
رسول خدا صلی‌الله علیه و آله امام حسن علیه‌السلام و امام حسین علیه‌السلام را در کودکی به دو سوره معوذتین تعویذ فرمود و دعایی برای پیشگیری از چشم‌زخم خواند: «اعیذ کما بکلمات التّامه و اسماء الله الحسنی کلّها عامّه من شرّ السامه و الهامه و من شر کلّ عین لامه و من شر حاسد اذا حسد»
امام صادق علیه‌السلام فرمود: «هرکس می‌ترسد چشم او در کسی یا چشم کسی در او تأثیر کند، سه مرتبه بگوید: ماشاءالله لا قوّة اِلّا بالله العلی العظیم»