امر به معروف و نهی از منکر
هرکس خواهش‌های نفسانی را از خود بیرون نکرده و از آفات نفس و شهواتش خلاصی نیافته و شیطان را از خود دور نکرده، پس در حمایت خدا و توحیدش و محل امن و عصمت او داخل نشده باشد و برای امربه‌معروف و نهی از منکر صلاحیت ندارد.
هرکس این صفات را واجد نباشد، هر چه از اوامر و نواهی اظهار نماید، دلیلی بر ضرر خودش است و دیگران هم از او استفاده نمی‌برند.
خداوند فرمود: «آیا مردم را به نیکی امر کرده و خود را فراموش می‌کنید». (بقره: ۴۴) خداوند به این نوع افراد می‌فرماید: «ای خائن! از بندگان من، طلب می‌کنید، آنچه خیانت به نفس خود کردید و زمام خود را رها کردید.»
روایت شده که ابو ثعلبه خُشَّنی از پیامبر صلی‌الله علیه و آله و سلّم دربارهٔ معنی این آیه پرسید: «ای کسانی که ایمان آوردید! بر شماست که مواظب نفس خود باشید و گمراهی دیگران در شما که هدایت یافتید تأثیری نکند». (مائده: ۱۰۵)
پیامبر صلی‌الله علیه و آله و سلّم در جواب فرمود: «امربه‌معروف و نهی از منکر کن و بر آنچه از مصائب به تو می‌رسد صبر کن. هرگاه بیابی افرادی که حریص به دنیا باشند و از هوی و هوس پیروی کنند و به رأی خویش خودپسند باشند، آن وقت این وظیفه از تو نسبت به مردم ساقط و مشغول نفس خود باش.»
کسی که می‌خواهد امربه‌معروف کند نیازمند است:
۱. خود عالم به حلال و حرام باشد ۲. آنچه امر و نهی می‌کند خودش از آن‌ها فارغ (آسوده) باشد ۳. قصدش نصیحت خلق باشد ۴. به آنان رحیم و رفیق باشد ۵. با گفتار نیکو و لطف آنان را دعوت کند ۶. آشنا به تفاوت استعداد (و تأثیرپذیری) باشد تا با هرکس را به اندازهٔ خودش رفتار نماید ۷. به مکر نفس و حیله‌های شیطان بینا باشد 8. و بر گرفتاری صابر باشد و در صدد مقابله آنان برنیاید و از آنان گله نکند ۹. با تعصب برخورد ننماید ۱۰. از درشت‌خویی دوری نماید ۱۱. نیّتش را خالص برای خدا قرار دهد ۱۲. از خدا در این امر کمک بجوید ۱۳. منظورش ثواب الهی باشد ۱۴. اگر مردم با او مخالفت و جفا کردند صبر پیشه کند ۱۵. اگر موافقت و قبولش کردند شکر خدای نماید ۱۶. در همه حال کار خود را به خدای واگذار کند و او را بر عیب خود ناظر بیند.