انس
انس یعنی خو گرفتن و از آثار محبّت است.
حالت سرور و شادی دل است که به واسطه نزدیکی و مشاهده جمال حاضر بر وی مکشوف گردد بی‌آنکه به آنچه هنوز دست نیافته، التفاتی داشته باشد.
پس معنای انس سرور دل است به مطالعه جمال حق. چون این حالت بر وی غلبه شود، نعمت و لذّت او بزرگ گردد و خود را از ملاحظه آنچه از نظر او پنهان مانده و از خطر زوالی که بدو راه می‌یابد تهی دارد.
نشانه انس به خدا: دل‌تنگی از معاشرت خلق و ملالت از هم‌نشینی با آنان و شگفتگی به شیرینی ذکر است؛ و اگر با مردم آمیزش کند مانند تنهای در جماعت غریب، در حَضَر و حاضر در سفر و شاهد در غیب و غایب در حاضر بوده و تنها با بدن خود با مردم آمیزش کند و دلش غرق در شیرینی ذکر است و از آن‌ها جدا و با آنان بیگانه است.
پس آنکه انس بر او غلبه دارد، جز به تنهایی و خلوت‌گزینی و وحشت از مردم مایل نباشد.
امام سجاد در مناجات ذاکرین فرمود: «خدایا طلب آمرزش می‌کنم از هر راحتی بدون انس به تو.»
امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود: «هرگاه دیدی خدای سبحان تو را به یاد خود انس داده، در حقیقت تو را دوست داشته است.»
چه گلزاری ست سرای انس با یار وز آنجا نه رقیب آگه نه اغیار