تسبیح خداوند

در قرآن فراوان از گفتن تسبیح و نوع تسبیح گفتن موجودات مانند نباتات و جمادات و ملائکه و… یاد کرده است و از نمونه آیات:

۱. همه موجودات تسبیح خدا را می‌کنند. (حشر: ۱)

۲. تسبیح موجودات را همگان درک نمی‌کنند. (اسراء: ۴۴)

۳. ملائکه حول عرش به حمد پروردگار مشغول هستند. (زمر: ۷۵)

۴. در تسبیح کردن سستی روا نمی‌دارند. (انبیاء: ۲۱)

اما درباره انسان و تسبیح و یاد خدا و اوقات آن در قرآن این‌چنین آمده است:

۱. قبل از طلوع شمس و قبل از غروب خورشید؛ تسبیح و حمد خدایت را بجا آور و همچنین (برخی) از ساعات روز.

۲. صبح و شام غُدُوِّ وَ الآصال تسبیح او می‌گویند (نور: ۳۶) و عشیِّ و الابکار یعنی صبح و شام (غافر: ۵۵)

۳. تسبیح رب اعلی (اعلی: ۱) و عظیم (واقعه: ۷۴) خودت کن.

۴. در بخشی از شب و بعد از سجده‌ها او را تسبیح کن. (ق: ۴۰)

۵. هنگام شب و هنگام پشت کردن ستارگان (طلوع صبح) تسبیح کن. (ق: ۴۰؛ طور: ۴۹)

۶. مقداری طولانی از شب او را تسبیح گوی (انسان: ۲۶)

* نتیجه آن‌که بهترین اوقات تسبیح خدا، صبح و شب، مقداری از شب، بعد از سجده‌ها، طلوع صبح و هنگام سحر می‌باشد.

*در قرآن خداوند درباره اینکه حضرت یونس در شکم ماهی قرار گرفت، می‌فرماید: اگر او از تسبیح کنندگان نبود، تا روز قیامت در شکم ماهی می‌ماند» (صافات: ۱۴۴-۱۴۳)

*شاید تسبیح حضرت یونس طبق قرآن این بوده: لا إله إلّا أنتَ سبحانک، (انبیاء: ۸۷)

حال این سؤال پیش می‌آید که تسبیح خدا به چیست؟ مطالبی در این باره گفته شده است، از قبیل سبحان الله، تسبیحات اربعه، نماز، شکر خدا کردن، تسبیح حضرت زهرا، تسبیح قلبی و ….

نمونه چند روایت:

۱. امام صادق علیه‌السلام فرمود: هر کس صد مرتبه سبحان‌الله بگوید برتر از صد شتر است که در راه خدا قربانی کند. (به نقل وافی۵/۲۱۸)

۲. امام صادق فرمود: هرکس تسبیح حضرت زهرا علیها السلام (۳۴ الله‌اکبر، ۳۳ الحمدلله، ۳۳ سبحان‌الله) بعد از نماز بگوید، نزد من بهتر است از نماز هزار رکعتی؛ به زبان صد است و در میزان هزار است و شیطان را می‌راند و خدا را خشنود می‌سازد. (سفینة البحار، ج ۱، ص ۵۹۳)

۳. امام صادق علیه‌السلام فرمود: هرکس با تسبیح با تربت سید الشهداء، یک سبحان‌الله بگوید ۴۰۰ حسنه برایش نوشته می‌شود… تسبیح تربت در دست کسی باشد خود سبحان‌الله می‌گوید بدون آنکه شما سبحان‌الله بگویید. (به نقل لئالی الاخبار، ص۳۹)

۴. امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود: تسبیح، نصف میزان (قیامت) را پر می‌کند. (به نقل وافی۵/۲۱۸)

خداوند در سوره یونس آیه ۱۰ می‌فرماید: دعا و خواندن اهل ایمان در بهشت، ذکر«سبحانک اللهم» و پایان دعای آنان از کثرت لذات «الحمد لله رب‌العالمین» می‌باشد.