تسویف

از صفات مذموم نفس سرکش، تسویف و امروز و فردا کردن و تأخیر انداختن امور آخرتی است که به خاطر غلبه هوی و میل به شهوات و خروش غرایز و داشتن زر و زور در کار دین به آینده می‌نگرد که می‌خواهد بعداً عوض شود و ترک گناه کند و به هدایت روی بیاورد!! گرچه آرزوهای دراز سبب تسویف هستند ولکن وسوسه شیطان نفس بی‌امان در تحریک و تصویر از آینده (چه خواهم کرد، چه می‌کنم) است. در جوانی حواله به پیری می‌دهد که آن‌وقت توبه می‌کنی چون به لذّت شهوانی می‌رسد، می‌گوید: امروز انجام می‌دهم، فردا توبه می‌کنم. بهترین تعریف از تسویف را امام باقر علیه‌السلام کردند آنجا که فرمودند: «تسویف دریایی است که هر کس در آن برود هلاک می‌شود.» از دام‌های این رذیله این است که حواله به کریمی و رحیمی خدا می‌دهد که بله بعداً می‌آمرزد بااینکه حال باید به تدارک گذشته بپردازد! امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام در نامه‌ای به یکی از اصحابش می‌نویسد: «مابقی عمرت را تدارک کن و هی نگو فردا چنین می‌کنم؛ بودند اقوامی که در خاطر، جمعی و تسویف بند بودند و عذاب خدا ناگهان رسید و هلاک شدند.» پس صاحب این کسالت، هرروز باید کار همان روز را انجام دهد و چشم به آینده نداشته باشد که اگر مرگ در رسید، پشیمان نشود که روز قبل کار خرابی انجام داده است و بداند که ادامه و طولانی شدن تسویف ثمره‌اش حیرت و اضطراب و تشویش خاطر خواهد بود و معاشرت با اهل نقد و طاعت ضروری و دوری از اهل نسیه و دارندگان آمال و آرزو ضروری است و به این نکته توجه داشته باشد که اسباب و عوامل نفوذ نسیه از کجاست تا موانع و ضّد آن را بکارد و در معالجه سریع‌تر پیش برود و از زمان، بهتر استفاده کند و وقت را غنیمت بشمارد.