تعال

تعال (از علوّ) یعنی به سوی من بیا بالا.

تعال در اصل برای این وضع شده که هر وقت در مکان بلندی قرار داشتی و خواستی کسی را از مکان پایین‌تر صدا بزنی و به طرف خود بخوانی، بگویی: تعال.

هر ندایی که تو را بالا کشید **** آن ندا می دان که از بالا رسید (مثنوی)

در بین بادیه‌نشینان عرب رسم بود در مناطق کوهستانی خانه‌ها را در سینه کوه‌ها می‌ساختند و دامنهٔ کوه را که هموار است برای کشت و زرع آماده می‌کردند و بچه‌ها در نقاط هموار به بازی مشغول می‌شدند.

هنگام مغرب پدر و مادر به لبهٔ ایوان منزل می‌آمدند و به بچه‌ها می‌گفتند: «تعالوا» بیایید بالا.

خداوند در قرآن وقتی سخن پیامبر صلی‌الله علیه و آله را نقل می‌کند، می‌فرماید: «تعالوا آتل» (انعام ۱۵۱) بیایید بالا تا بر شما از آنچه را که خدا فرموده بخوانم.

اگر دو نفر در یک سطح قرار بگیرند، یکی به دیگری می‌گوید: «اِلَیِّ» به پیش من بیا. امّا اگر خانه دو طبقه باشد، آن‌که بالاتر است به پائین می‌گوید: «تعال» بیا بالا.

حرف همه انبیاء به امت‌هایشان این است: بیایید بالا که همهٔ اعمال خیر بالا می‌رود.

بزرگان چنین گفته‌اند: «دَع نفسک و تعال: خودت را واگذار (از این تعلّقات) و بالا بیا.»

سنایی گوید: راست گفت آن کسی که از سر حال **** گفت دَع نفسک ای پسر و تعال

مولانا در دفتر چهارم مثنوی گوید:

تو ستوری هم که نفست غالبست **** حکم، غالب را بوَد ای خودپرست

خر نخواندت، اسب خواندت ذوالجلال **** اسب تازی را عرب گوید: تعال

قل تعالوا گفت از جذبِ کرم **** تا ریاضتتان دهم، من رایضم

قل تعالوا قل تعالوا گفت رَب **** ای ستورانِ رمیده از اَدَب

گوش بعضی زین تعالوها کَرَست **** هر ستوری را صِطَبلی دیگرست

همه انبیاء و اولیاء می‌گویند بیایید که مقابل این دعوت هواهای نفسانی و تعلّقات مادّی است که انسان را به طرف پایین می‌کشد.

مثلاً اگر چیزی را به بالا پرتاب کنیم جاذبه آن را به پایین میخکش‌اند ولی نمازها، دعاها، ذکرها، عبادات، نیّات اگر شرایط جمع باشد، بالا می‌روند.

و این از تفضّل و کرم خدای متعال است که می‌فرماید تعالوا: بیایید تا شما را تربیت کنم. انسان با عزم و فکر می‌تواند در هر شرایطی با دعوت حق به مرتبه بالا عروج کند.

معراج پیامبر صلی‌الله علیه و آله هم تعال بوده؛ خداوند فرمود بیا بالا و همه آیات خودش را به ایشان نشان داده که این عروج معنوی و روحی است.

میرداماد ذکر یا غنی یا مغنی می‌گفت و روح او را بالا بردند دید در عالم بالا اهل آسمان هم همین ذکر را می‌گویند و این بالا بردن روحی است و جسمی نیست. لذا خدا هم فرمود رزق شما در زمین نیست در آسمان است. از بالا فیض می‌رسد؛ پس باید برویم طرف بالا.

از عالم ربّانی آیت‌الله سیّد عبدالکریم کشمیری سؤال شد در حدیث قدسی آمده «دَع نفسک و تعال» (نَفست را بگذار و بیا) منظور چیست؟ فرمود: «نفس را شیاطین احاطه کرده‌اند باید آن را از خود دور کرد، بعد به طرف خدا رفت.»