تعیّن ثانی

تعیّن ثانی مرتبه واحدیّت است. مرتبه واحدیّت یعنی ذات به اعتبار اینکه بر همهٔ اعتبارات و نسبت و اضافات مشتمل دارد. اعتباراتی که در تعیّن ثانی متعیّن می‌شود، تمیّزات علم حق است.

بعد از تنزّل به مرتبه تعیّن اوّل، تنزّل به مرتبه تعیّن ثانی است؛ و آن مرتبه دوم ذات است که اشیاء به صفت تمیّز علمی در او ظاهر می‌شود و لهذا این مرتبه را عالم معانی نامیده‌اند.

و نیز این مرتبه را حضرت عمائیّه خوانند، به جهت آن‌که برزخ و حائل شده میان کثرت و وحدت و از اضافت نقایص به حق مانع آمده است.

چنانکه عماء اسمِ غیمی رقیق است که حائل می‌شود میان ناظر و قرص خورشید و مانع ابصار از رؤیت نور او شود.

تعیّن ثانی را عالم ارواح، عالم امر، عالم عِلوی و عالم ملکوت اعلیٰ گویند.