تعیّن

تعیّن به معنای تعیین شدن و تخصیص پیدا کردن یک چیز از میان کلّ یک مجموعه است.

تعیّن عبارت است از تشخّص یافتن و ممتاز شدن یک شیء از غیر خود است به‌طوری‌که دیگر اشیاء با او در آن جهت اشتراک ندارد. (کلمه تعیّن اغلب مرداف با تشخص است.)

وجود اَندر کمال خویش جاریست **** تعیّن‌ها امور اعتباری است (شبستری)

وجود مطلق به حبّ ذات بر ممکنات ظهور کرد، نه اینکه آن‌ها وجود استقلالی پیدا کنند بلکه وجود اعتباری و نمودی پیدا می‌کنند.

تعیّن گرچه امری اعتباری است و عبارت است از حقیقت و ماهیّت آن شیء ولی در حقیقت و نفس الامر زایل نیست؛ مانند موج و نهر که از جهت تعیّن و تقیّد غیر دریا هستند ولی در ذات و ماهیّت (آب بودن) عین دریا می‌باشند؛ زیرا دریا آنگاه که تعیّن پیدا کند به‌صورت موج و نهر و دریا می‌نامند.

چنین است اگر به‌صورت باران و یخ و مانند این‌ها درآید که چیزی نیستند مگر دریا و آب. چون این‌ها نام‌هایی هستند که بر دریا دلالت می‌کنند.

همچنین موجودات و مقیّدات اگرچه از حیث تعیّن و تقیّد غیر حق‌اند ولی از لحاظ حقیقت و ذات وجود غیر حق نیست. تعیّن امری اعتباری است؛ یعنی کثرات و تعیّنات در مراتب ظهور عارضِ وجود شدند، نه اینکه وجود استقلالی پیدا کنند، بلکه وجود اعتباری و نمودی پیدا کردند.