توبه

توبه ریسمان خدا و کمک عنایت اوست. سزاوار است که بنده در همه حال تائب باشد.

هر دسته از بندگان، توبهٔ مخصوصی دارند؛ توبهٔ انبیا، با بی‌قراری باطن است و توبهٔ اولیاء، از نو پیدا آمدن خطورات است. توبهٔ اصفیاء، (غفلت) از نَفَس زدن‌هاست، توبهٔ خواص، اشتغال به غیر خداست و توبهٔ عوام از گناهان است؛ و برای هر کدام از اینان معرفت و علمی در اصل توبه و نتیجهٔ آن است که شرح همه در اینجا به طول می‌انجامد.

اما توبهٔ عوام به این است که باطن خود را از گناهان به آب حیات بشوید و به گناه خود دائماً اعتراف کند و بر کارهای گذشته از صمیمم قلب پشیمان باشد و بر باقی‌ماندهٔ عمرش ترسناک باشد و گناهانش را کوچک نشمارد تا موجب کسل بودنش شود؛ و دائماً گریه تأسف کند بر آنچه از طاعت خدا از او فوت شد و نفسش را از شهوات حبس کند و به‌سوی خدا پناه بطلبد تا او را در وفای به توبه حفظ کند و از رجوع به گناهان گذشته نگه دارد و نفسش را در میدان کوشش و عبادت، ریاضت دهد. طاعات فوت شده را قضا کند و اموالی که به ظلم گرفته به صاحبشان برگرداند و از رفقای بد دوری کند و شب را به بیداری و روز را به تشنگی (روزه) بگذراند و دائماً در فکر عاقبت کارش باشد و از خداوند تعالی همانند سائلان در ظاهر و باطن کمک بجوید تا در محنت و بلا ثابت باشد و از درجهٔ توابین ساقط نشود و به این توفیقات، گناهانش پاک و عملش روز به روز افزون و مقام و رتبه‌اش بالا رود. خداوند فرموده: «آنان که قبل از شما بودند را امتحان کردیم، به تحقیق که خدا داناست به آنان که راست‌گویند و آنان که دروغ می‌گویند».