تکلّف

کسی که به زور (و بدون میل) خود را به کاری وا‌دارد، خطاکار است، اگرچه عملش صحیح باشد (زیرا برای خدا نبوده). کسی که با رغبت عملی انجام دهد هر چند در واقع خطا باشد، اجر داده می‌شود، متکلّف عاقبت کارش، نتیجه‌ای جز خواری نخواهد بود و در وقت عمل جز رنج و مشقت و شقاوت نصیبش نگردد.

متکلّف ظاهرش ریا و باطنش نفاق است که با این دو بال همیشه حرکت می‌کند. تکلّف از اخلاق صالحین و شعار متقین [مؤمنین] در هیچ بابی نیست، خداوند به پیامبرش صلی‌الله علیه و آله و سلّم فرمود: «به کفّار مکه بگو من مزدی بابت رسالت نمی‌خواهم و من از متکلّفین نیستم». (ص: ۸۶) (یعنی سخنانم با دلیل است و از خودم نمی‌باشد)

پیامبر صلی‌الله علیه و آله و سلّم فرمود: «ما گروه انبیا و امینان و پرهیزگاران از تکلف و (تصنع) بیزار هستیم». پس از خدا بترس و استقامت داشته باش تا خدا تو را از تکلّف بی‌نیاز کند و ایمان را در دل تو جای دهد.

وقت خود را به غذایی که آخرش به دفع فضولات، به لباسی که آخرش کهنه، به خانه‌ای که آخرش ویران، مالی که آخرش میراث دیگران، برادرانی که عاقبت با آن‌ها مفارقت، به عزّتی که آخرش خواری، به وفایی که آخرش جفا و به خوشی که آخرش حسرت می‌گردد، مشغول مکن.