جهل

از امراضی که موجب بدبختی دنیا و آخرت انسان می‌شود، نادانی است و آن این است که از معارف و حقایق اطّلاعی نداشته باشد و به اعمال سهو و مشتبه مشغول باشد و درنتیجه به شهوات مبتلا و دچار دهها بلا و گرفتاری شود. جاهل چه قاصر و چه مقصّر دارای قوّه عاقله قوی نیست؛ لذا در افراط‌وتفریط دامنش آلوده است. جهل بسیط در قسمت تفریط است که آگاهی ندارد و ادعایی در علم هم ندارد در جهل مرکب بااینکه شخص چیزی نمی‌داند ولی به ادعای پوچ مبتلاست و نظر می‌دهد؛ چون نمی‌داند که نمی‌داند جهل مرکب می‌شود. درواقع مداوای جاهل به صفت مرکب مشکل است و گمراهی‌اش بی‌شمار و روزبه‌روز بر نادانی او افزوده می‌شود. معروف است حضرت عیسی علیه‌السلام کور مادرزاد را شفا می‌داد و از انسان احمق و جاهل دوری می‌کرد. پس صاحب این رذیله بداند که نزد عقلا و اهل دانش جایگاهی ندارد و به سبب جهل وارد جهّنم خواهد شد. بهتر آنکه با اهل علم مصاحبت کند و در فکر آینده خویش باشد که کجا خواهد انجامید همچنین از تعلیم و یادگیری غفلت نکند و در پی جبران مافات برآید و از تقلید بی‌مورد و تعصّب پرهیز کند و آنی از معالجه این رذیله کوتاهی نکند.