جوان
وقتی انسان جوان است می‌تواند با نیرو و اراده و انگیزه جوانی بر نفس مسلّط شود و هوای نفس و مشتهیّات دنیایی را از خود دور کند. امّا هر لحظه که از عمر می‌گذرد، اصلاح و تزکیه نفس مشکل‌تر و ظلمت و تباهی قلب بیشتر؛ زیرا قلب جوان لطیف و ملکوتی است و انگیزه‌های فساد در آن ضعیف است لکن با بالا رفتن سن و ریشه گناه در قلب قوی و محکم می‌شود، پس تهذیب نفس و کسب و فضیلت و تقوی مشکل‌تر.
آن درخت بَد جوان‌تر می‌شود **** وین کَننده پیر و مضطر می‌شود (مثنوی)
امام صادق به احول فرمود: به بصره رفتی؟ عرض کرد: آری. فرمود: شوق مردم به این امر (ولایت و امامت ما) و پذیرش آنان را چگونه دیدی؟ عرض کرد: به خدا قسم اندک، آنان کارهایی (ضدّ شما) کرده‌اند. فرمود: «بر تو باد به نوجوانان زیرا این گروه در پذیرش هر نوع خوبی شتاب بیشتری نشان می‌دهند.»
امام صادق علیه‌السلام فرمود: «چون جوان با ایمانی قرآن بخواند قرآن با گوشت و خون او بیامیزد.»
«در جوانی پاک بودن شیوه پیغمبری است» برخی از اصحاب پیامبر صلی‌الله علیه و آله مثل «مُصعَب بن عمیر» جوان بود که رسول خدا صلی‌الله علیه و آله او را به نمایندگی خودش انتخاب کرد و جهت تعلیم دین اسلام به مدینه فرستاد. یا اینکه رسول خدا صلی‌الله علیه و آله «اُسامِه» را که جوان بوده فرمانده لشگری کرد با اینکه در آن لشگر پیرمردها هم بودند. پس وقتی میگوییم جوان، آن جوانی که قابلیّت و مدیریت دارد و پاک‌دامن است. این می‌شود نایب و رسول پیامبر صلی‌الله علیه و آله.
ملّا حسینقلی همدانی شاگردان زیادی داشت امّا شیخ محمّد بهاری را که جوان بود و کمتر از پنجاه سال داشت، وصی خود قرار داد با اینکه پیرمردهایی در علم و اجتهاد از او جلوتر بودند.
انتخاب شخص جوان‌تر به این معناست که او قابلیت دارد و پاک‌دامن است و ترقّی معنوی دارد و در سلوک اساتید نوعاً افراد چهل سال به بالا را نمی‌پذیرند چون صفات در آنان ملکه شده و تغییر آن مشکل می‌شود.
در سلوک کسی که چند سال راه می‌رود اگرچه سن او بالا رفته و موها و محاسنش سفید شده یا معده‌اش مثل جوان خوب هضم نمی‌کند یا نمی‌تواند مثل جوان بدود، امّا برخی از سالکین در خواب یا کشف دیده‌اند که جوان هستند مثلاً ۴۰ ساله مثل ۱۸ ساله است. به این معنی که او در باطن جوان است.
دلبر و مطلوب، با ما حاضرست **** در نثار رحمتش، جان شاکرست (مثنوی)
در دل ما لاله زار و گلشنی است **** پیری و پژمردگی را راه نیست
دل ما به عشق الهی زنده است و خمودگی و افسردگی در آن راه ندارد.
دائماً ترّ و جوانیم و لطیف **** تازه و شیرین و خندان و ظریف
روایت است که پیرزن اشجیعه خدمت رسول خدا صلی‌الله علیه و آله بود آن جناب فرمود: پیرزن‌ها وارد بهشت نمی‌شوند. اشک از چشمانش جاری شد و گفت: آیا من داخل دوزخم؟ حضرت فرمود: نه، منظور این است که با چنین صورتی وارد بهشت نمی‌شوی. خداوند در قرآن (واقعه ۳۷) فرموده: «اِنّا اِنشاناهنَّ اِنشاءَ فجعلناهنَّ ابکارا عروباً اترابا»
و باز روایت است که چون اهل بهشت وارد بهشت شوند، جوان و سفیدروی گردند.
رسول خدا صلی‌الله علیه و آله درباره امام حسن و امام حسین علیه‌السلام فرمود: «انّهما سیّدا شباب اهل الجنَّة مِنَ الاوَّلین و الآخرین ابوهما خیر منه: آنان دو آقای جوانان اهل بهشتند از پیشینیان و کسانی که بعد بیایند و پدرشان از آن دو بهترند.»