ربوبیّت

مرتبه واحدیّت (حق‌تعالی) را به اعتبار رسانیدن مظاهر به کمالی که متناسب استعداد آن مظهر است در خارج مرتبه ربوبیّت گویند.

ربوبیّت، اسم مرتبهٔ اسماء و صفات افعال است به طریق تفصیل ولی همین در الوهیّت به طریق اجمال است.

فرق بین الوهیّت و ربوبیّت این است که الوهیّت، حضرت اسماء است. همهٔ اسماء چه اسم ذات و چه صفات و چه افعال و ربوبیّت فقط حضرت اسماء صفات و افعال است. لذا متأخّر از مرتبهٔ الوهیّت قرار گرفت. چنان‌که خداوند تعالی فرمود: «الحمد لله ربّ العالمین»

مرتبه الوهیّت را به اعتبار آنکه به اعیان و حقایق که مظاهر [او] اسماء و صفات حضرت حق‌اند درخور استعدادات ایصال کمال می‌کند، مرتبهٔ ربوبیّت گویند.

خدای تعالی آفریدگار بزرگ است. پس ربوبیّت صفتی اعتباری نیست بلکه صفتی ذاتی است. در سوره یونس ۳ آمده: «انَّ ربّک الله الّذی خَلَقَ السّماوات و الاَرض فی ستّهْ الاَیّام ثمَّ علی العَرش یُدَبِّرُ الاَمر»

خداوند آسمان‌ها و زمین را در شش روز آفرید ولی آن را بعد از آفرینش به حال خود رها نساخت؛ بلکه در هر روز در آن آفرینشی نوین پدید آورد. خداوند بی‌منازع و شریکی امور عالم را تربیت داد. کارهای مخلوقات به دست تدبیر اوست و در هر مرحله‌ای از مراحل آن را به رأی و ارادهٔ خود تدبیر می‌کند. امّا مخلوقات اگر تدبیر کارها می‌کنند، به سبب قدرت و توانایی است که خداوند به آنان ارزانی داشته است.