رشد
رشد در لغت فارسی به معنی هدایت، راه یافتن به‌سوی خیر و صلاح و پایداری در راه حق است.
رشد، راهیابی و ثبات در حق که در برابر غیّ (گمراهی) است.
رشد، راست ایستادن در راه حق با ثبات و قرار است.
رشد عبارت از هدایتی باشد بر سعادت و محرّک سوی آن. رشد کامل‌تر از مجرّد هدایت است و آن نعمتی عظیم است.
رشد عبارت است از عنایت الهیّه که کمک کند انسان را هنگامی‌که متوجّهٔ مقاصد خود می‌شود و ترغیب کند او را بر آنچه در آن صلاح او است و بازدارد او را از آنچه در آن فساد اوست و از راه باطن روی می‌دهد نه ظاهر.
انسان گاهی رشد اقتصادی دارد ولی در معارف و اخلاق پسندیده، سفیه است. رشد معنوی در اطاعت از خدا و رسولان الهی است و سفاهت معنوی در اعراض از فرمان‌های خداوند است. قرآن کریم ابراهیم علیه‌السلام را انسانی رشید می‌خواند: «و لقَد اتینا ابراهیمَ رُشدَهُ مِن قبلُ و کُنّا به عالمین: و بی‌گمان پیش از آن به ابراهیم کاردانیِ (در خور) وی را ارزانی داشتیم و به (شایستگی) او دانا بود.» (انبیاء ۵۱) و روی‌گردانان از وی را سفیه دانسته. «و مَن یرغبُ عَن مِلَّة ابراهیم الّا مَن سَفِهَ نفسه: و چه کس جز آن که سبک‌مغز است از آیین ابراهیم روی می‌گرداند؟» (بقره ۱۳۰)
بر این اساس سیره پیامبران علیه‌السلام معیار شده است و هرچه انسان از آن‌ها فاصله بگیرد، از رشد معنوی دور و به سفاهت نزدیک است.
قرآن کریم برای رشد یافتگان معنوی پنج صفت برمی‌شمارد. در سوره حجرات ۷ آمده: «و لکن الله حبَّبَ اِلیکم الایمانَ و زَیَّنَهُ فی قلوبکُم و کرَّهَ اِلیکم الکفر و لافسوقَ و العصیانَ اولئک هُم الرّاشدِون: امّا خداوند ایمان را در نظر شما محبوب ساخت و آن را در دل‌های شما آراست و کفر و بزهکاری و سرکشی را در نظر شما ناپسند گرداند آنان‌اند که راه دانند.»
که دوتای آن‌ها ثبوتی است: علاقه‌مندی به ایمان و آرایش و زیبایی آن در قلب و سه تای آن‌ها سلبی است: کراهت از کفر، ناخوشایندی از فسوق و ناخرسندی از گناه. دارندگان این پنج صفت از مصادیق کامل انسان رشیدند.
شخصی از امیرالمؤمنین علیه‌السلام پرسید: کدام یک از مردم زیرک‌ترند؟ فرمود: «آن‌کسی که راستی کار خود را از گمراهی بشناسد و به‌سوی رشد راه یافته شود.»
راه رشاد انسان کامل و راشد (راه‌یافته) می‌خواهد که در شریعت و طریقت تامّ باشد. چون در اقوال و افعال و اخلاق و معارف کامل است، می‌تواند راه ببرد.
و خداوند راه‌های خویش را به کسانی می‌نماید که در راه او بکوشند و این به جدّ و جهد و طلب شخص بستگی دارد و علم نورانی و حقیقی برای قلب باصفا و پاکیزه است.
امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود: «راه راست یافتن در مخالفت با خواهش‌های نفسانی است.»
رسیدن به رشد مرهون جلوگیری از نفس از هر شهوت (خواسته) که مانع از رسیدن به کمال آن چیز می‌شود. مثلاً کمال حلم که مانع آن غضب است و غضب اینجا خواسته نفس امّاره است. باید از غضب پرهیز نمود تا حلم حاصل شود.
اگر عمل مخالف علم باشد نیز مانع رشد است.
اسبابی که از جهتی با فضائل نفس مناسبت دارد به نعمت‌های توفیقی تعبیر می‌شود که آن هدایت و رشد الهی، تسدید و تأیید است و انسان باید این نعمت‌ها را از خداوند درخواست کند.