رغبت
اصل رغبت به معنی وسعت است و به معنای دوست داشتن، مایل بودن و حریص بودن.
از نظر واژه پژوهان رغبت دارای دو معنای اصلی است: ۱- طلب و اراده. ۲- وسعت.
امّا رغبت به معنای میل شدید و اشتیاق فراوان است و تفاوت آن با میل و شوق در شدّت و ضعف علاقه و جامع همهٔ آن‌ها تمایل است که در مکروه، ممدوح، دیدنی و نادیدنی به کار می‌رود.
امّا مفهوم وسعت که از لوازم بعضی اشیاست نوعی تمایل طبیعی به قبول محتوا و جای دادن آن در جوف و ضمن خود است. مثلاً وادی رغبت به سرزمینی اطلاق می‌شود که اقتضای پذیرش آب فراوان در آن باشد.
رغبت در برابر رهبت است و به معنای میل و اشتیاق است. در سوره توبه ۵۹ آمده: «اِنّا اِلَی الله راغبون: ما به‌سوی خداوند مشتاقیم.»
دل به رغبت می‌سپارد جان به چشم مست یار **** گرچه هوشیاران ندادند اختیار خود به کس (حافظ)
رغبت به دنیا و ظواهر آن مذموم است و باعث خستگی روح و مشکلات برزخ و قیامت می‌شود. رغبت در دنیا، درازی اَمَل و کوتاهی عمل و دل‌مردگی به همراه دارد و رغبت به آخرت کوتاهی اَمَل و زیادت عمل و حیات دل به همراه دارد.
رغبت به آخرت و معنویات ممدوح است و باعث لذّت روح می‌گردد به‌طوری‌که کم‌کم از لذّات دنیای مذموم انصراف پیدا کند.
امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود: «مؤمن در جست‌وجوی خشنودی پروردگار رغبت دارد و برای گریز از عذاب به راه حق می‌رود.»
رغبت از یک طرف به عنایت است و از طرف دیگر کوشش می‌خواهد.
امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود: «فَاعملوا فِی الرَّغبة کَما تَعمَلونَ فِی الرَّهبة: به هنگام رغبت (به کارها) عمل کنید همان‌گونه که به هنگام ترس کار می‌کنید.»
رغبت یکی نفسانی است یکی روحانی و دیگری الهی است. در رغبت نفسانی راغب در کسب ثواب می‌کوشد و در رغبت روحانی در کسب معارف و در رغبت الهی در وصول به حق.
رغبت نفسانی پایدار نیست، امّا رغبت معنوی پایدار است.
رغبت ما از تقاضایِ تو است **** جذبهٔ حقّست هر جا رهروست (مثنوی)
بعضی گویند رغبت به اصل و خدا رسیدن است و رجا، امیدواری به رحمت و فضل اوست.
از قرآن کریم برمی‌آید راجی رحمت خداوند را می‌خواهد؛ «اولئک یرجون رحمت الله» (بقره ۲۱۸)
امّا راغب خداوند و پروردگار را می‌خواهد؛ «اِنّا اِلَی الله راغبون» (توبه ۵۹) و «اِنّا اِلَی ربّنا راغبون» (قلم ۳۲)
رغبت از رجا برتر است. رجا، امیدواریِ محتاج به تحقیق است ولی رغبت، ره پیمایی در راه تحقیق است. ممکن است شخص چیزی را نبیند و به آن راجی باشد و حصولش هم برای او مسلّم نیست. امّا مرغوب را باید ببیند تا نسبت به آن رغبت پیدا کند و برایش مسلّم است. پس مورد رجا برای راجی مشکوک الوقوع و مورد رغبت برای راغب متیقّن الوقوع است.
امام صادق علیه‌السلام دربارهٔ دعا کردن فرمود: «رغبت آن است که دو کف دست را به‌سوی آسمان برگیری و مقابل صورت نگهداری.»
پس حالت رغبت، درخواست همانند قنوت می‌باشد. چرا که در حضور ربّ العالمین دست نیاز و تمنّا بلند می‌کند. ما نمی‌گوییم که حال رغبت و سؤال از شئون جوارح است بلکه این حالت اعضا و جوارح از مظاهر خضوع باشد.