سخاوت

سخاوت از اخلاق انبیا و ستون ایمان است و شخص، مؤمن واقعی نیست، مگر سخاوتمند باشد. سخی نیست مگر آنکه صاحب یقین و دارای همت عالی باشد. چون سخاوت نشانهٔ نور یقین است.

هرکس مقصود از بخشش را شناخت، آنگاه بذل برایش آسان می‌گردد. پیامبر صلی‌الله علیه و آله و سلّم می‌فرماید: «اولیای خدا ذاتاً سخی هستند».

حق سخاوت آن است که انسان، چیزی را که بدان علاقه‌مند ‌است بدهد. از علامات سخاوت این است که شخص در فکر این نیست که مال دنیا را چه کسی خورد و چه کسی از مؤمن یا کافر، عاصی یا مطیع، شریف و یا پست صاحب آن گردد.

بااینکه گرسنه است، دیگری را می‌خوراند، خود لباس ندارد دیگری را می‌پوشاند، به دیگران عطا می‌کند و خود از قبول عطا دریغ می‌ورزد، احسان می‌کند و ممنون واقع می‌شود، ولی منّت نمی‌نهد، اگر همهٔ دنیا را مالک شود خود را همانند بیگانه و امانت‌دار می‌بیند، اگر همهٔ دارایی خود را در یک ساعت در راه خدا بذل نماید دلگیر و متأثّر نمی‌شود.

پیامبر صلی‌الله علیه و آله و سلّم فرموده: «سخی به خدا و مردم و بهشت نزدیک و از آتش به دور است و بخیل از خدا و مردم و بهشت دور و به آتش جهنم نزدیک است».

سخی را وقتی سخی گویند که در طاعت خداوند و برای او ببخشد، اگرچه چند قرص نان و شربت آبی باشد. پیامبر صلی‌الله علیه و آله و سلّم فرمود: «سخی آنچه را مالک است، برای خاطر خدا بذل می‌کند»؛ اما کسی که تظاهر به سخاوت می‌کند، بخشش او در راه معصیت می‌باشد و مورد غضب و خشم الهی قرار می‌گیرد و او بخیل‌ترین مردم برای خود است، چه طور به دیگران بخشش کند، با اینکه تابع هوای نفس و مخالف امر خداست.

خداوند می‌فرماید: «آن‌ها علاوه بر بار سنگین (گناهان) خود، گناهان دیگران را نیز به دوش می‌گیرند». (عنکبوت: ۱۳) پیامبر صلی‌الله علیه و آله و سلّم از قول حق‌تعالی نقل کرد که فرموده: «ای فرزند آدم! همهٔ ملک و مال از آن من است و شما مسکین هستید، این ملک پیش از شما بود و تو نبودی. آیا آنچه خوردی، تمام شد؟ و پوشیدی، کهنه می‌کنی؟ و تصدق دادی، باقی می‌گذارید؟ به هر صورت یا مورد رحمت یا مجازات می‌شوید، پس به هوش باش که مال دیگران در نزد شما بهتر از مال خود در مصرف کردن نباشد».

حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود: «هر چه مال دنیا را از پیش انفاق کردی برایت باقی می‌ماند و آنچه برای دیگران گذاشتی بعد از تو به وارثین می‌رسد. آنچه با توست، نفعی برایت ندارد و چون دارایی زیاد، غرور آورد، پس چرا این‌قدر برای دنیا کوشش می‌کنی و او را می‌خوانی، آیا می‌خواهی تو به فقر و زحمت افتی و دیگران از مالت بی‌نیاز شوند؟»