سوءظنّ (بدگمانی)

بدگمانی صفتی است که از ضعف اعتقاد و نقض در قوّه خیال و تحریک شیطان برمی‌خیزد. پس فرد بدگمان توجیه و حمل افعال و کردار دیگر را بر وجه نادرست آن می‌پندارد. این رذیله سبب بسیاری از امراض دیگر هم می‌شود. چه آنکه با دیده حقارت به دیگران می‌نگرد و اعمال دیگران را معیوب می‌بیند، نیکی دیگران را به خود، با چشم کج می‌نگرد و هلاکت خود را با گمان بد خود به دست می‌آورد. روایت‌شده است که رسول خدا صلی‌الله علیه و آله با همسرش صفیه دختر حی بن اخطب حرف می‌زد. مردی از انصار عبور کرد. پیامبر صلی‌الله علیه و آله او را فراخواند و فرمود: ای شخص! این زن همسر من صفیه است. او گفت: یا رسول اللّه! مگر گمان بد به شما بردم؟ فرمود: شیطان همانند خون در بدن جریان دارد. ترسیدم که از این دیدن در تو نیز رسوخ کند. راه علاج این است که خود را در معرض سوءظن قرار ندهد و به جایی نرود و با افرادی گفتگو نکند که زمینه بدگمانی فراهم شود. مراقبت و مواظبت بر واردات اندیشه بسیار است تا صادرات بر وجه احسن حمل شود. همیشه خوبی‌ها را متذکر شود و از حمل بر نقص و بدی و شر دوری کند. امید به لطف خدا داشته باشد و قلب را آماده کند که اندیشه نیک بیاید و اگر احیاناً گمان بد حمله‌ور شد زود باگمان خوب فکر را عوض کند و الّا در معرض تیر شیطان قرار می‌گیرد.