قهر

کودک از تیغ حجامت گر می‌لرزد، ولی مادر مهربان در آن ناراحتی فرزند، شادمان است؛ چرا که مادر می‌داند، این کار برای سلامتی او بسیار مفید است. پس کار خداوند و اولیاء او در کارهایی که به قهر و غم دیده می‌شود، درون آن فعل‌ها لطف و خوشی است. اگر خداوند، چیزی به مصلحت گیرد، بعد به جبّاریت عوض دهد و پاداش عنایت فرماید؛ که در قوهٔ مخیّلهٔ آن شخص نیاید.

بدان جهل انسان، انگار زندانی است که خداوند برایش تقدیر کرده و علم انسان، انگار گلستانی است که حق به او داده است. اگر بخواب می‌رویم، انگار مست او هستیم و اگر بیداریم، باز نغمه گر او هستیم. اگر گریه کنیم، ابر پرشکوه او هستیم و اگر بخندیم برق و فروغ او هستیم. اگر خشمناک شویم به جنگ می‌شویم؛ چرا که این انعکاس قهر حق است و اگر به صلح و مدارا مماشات می‌شویم، انعکاسی از لطف حق است. ما چه کسی می‌باشیم در این جهان تو در تو، ما مانند حرف الف که نه نقطه دارد و نه حرکت، هیچ هستیم. در نتیجه همهٔ اعمال و حرکات ما از ظهور حق است که به توحید افعالی، این نکته دقیق فهمیده می‌شود.