مقام زائر یا زیارت

۱- اشاراتی به معانی:

زائر: زیارت کننده؛ فردی که به زیارت اماکن مقدّس می‌رود.

زیارت: دیدار کردن؛ رفتن به مکان مقدّس؛ بازدید کردن؛ دیدار کردن از شخص بزرگ؛ رفتن به مشاهد مشرّفه؛ میل و قصد (آهنگ) چیزی یا کسی را کردن است.

۲- اشاراتی از قرآن:

۱- …فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ ۖ إِنَّكَ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ طُوًى: …پس کفش خود را بیرون آور، به‌درستی که تو در سرزمین مقدّس طوی هستی. (طه: ۱۲)

۲- يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُيُوتَ النَّبِيِّ إِلَّا أَن يُؤْذَنَ لَكُمْ…: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، داخل اتاق‌های پیامبر مشوید، مگر آنکه به شما اجازه داده شود. (احزاب: ۵۳)

۳- اشاراتی از احادیث:

۱- امام صادق علیه‌السلام: «هرگاه یکی از شما به زیارت حج رفت، آن را با زیارت ما به پایان برساند، چراکه این (دیدار ما) از نشانه‌های تمامیّت و کمال حج است.» (وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۲۵۴)

۲- امام صادق علیه‌السلام: «حضرت زهرا علیهاالسلام پس از رسول خدا صلّی‌الله علیه و آله هفتاد و پنج روز زیست. در این مدت هرگز شاد و خندان دیده نشد. در هفته دو روز (روزهای دوشنبه و پنج‌شنبه) سر قبر شهدا می‌رفت.» (همان، ص ۲۷۹)

۳- امام صادق علیه‌السلام: «هر کس ما را پس از وفاتمان زیارت کند، گویا ما را در حال حیات زیارت کرده است.» (بحارالانوا، ج ۹۷، ص ۱۲۴)

۴- امام صادق علیه‌السلام: «هرگاه (زیارت) بر یکی از شما سخت و طاقت‌فرسا بود و خانه‌اش هم دور بود پس بر بام خانه‌اش بالا رود و دو رکعت نماز بخواند و با سلام دادن به قبر ما اشاره و قصد کند، یقیناً سلام او به ما می‌رسد.» (من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۹۹)

۵- امام صادق علیه‌السلام: «هر کس نتواند به زیارت قبر ما (امامان) بیاید، پس قبر برادران صالح و شایسته ما را زیارت کند.» (بحارالانوار، ج ۷۴، ص ۳۱۱)

۶- امیرالمؤمنین علیه‌السلام: «مرده‌های خود را زیارت کنید چراکه آنان با زیارت شما خوشحال می‌شوند، هر کس حاجت خود را در کنار قبر پدر و مادرش (از خداوند) درخواست کند، پس از آنکه در حق پدر و مادرش دعا کند.» (بحارالانوار، ج ۱۰، ص ۹۷)

۷- پیامبر اکرم صلّی‌الله علیه و آله: «هر کس برادر دینی خود را خالصانه دیدار کند، خدای متعال به او می‌فرماید: تو مهمان و زائر منی، پذیرایی از تو بر عهدۀ من است و من به خاطر اینکه برادر دینی‌ات را دوست می‌داری بهشت را بر تو واجب ساختم.» (وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۵۷)

۸- امام صادق علیه‌السلام: «کسی که زیارت امام حسین علیه‌السلام را ترک کند، درحالی‌که قدرت بر این زیارت دارد، نسبت به رسول خدا و ما اهل‌بیت عاق شده است.» (سفینةالبحار، ج ۱، ص ۵۶۴)

۹- امام رضا علیه‌السلام: «هر امامی به گردن دوستان و شیعیان خود عهدی دارد که وفای کامل به این عهد و به جای آوردن نیکوی آن، با زیارت قبور آنان است…» (بحارالانوار، ۱۰۰/۱۱۶/۱)

۱۱- امام رضا علیه‌السلام: «هر که مرا در این شهر غریب (مشهد) زیارت کند، من روز قیامت در سه جا نزد او خواهم آمد و او را از ترس رهایی می‌بخشم؛ وقتی نامه‌های اعمال را به دستش می‌دهند، هنگام عبور از صراط و هنگامی‌که اعمال را در ترازوی اعمال قرار می‌دهند.» (الخصال، ج ۱، ص ۱۶۷)

۴- نکته‌ها:

* واژۀ زیارت همان «زیارة» عربی است که مصدر از ریشۀ «زور» می‌باشد. (۱) و به مفهوم روی گرداندن، عدول و مایل‌شدن از چیزی به چیز دیگر است و شخص زیارت کننده را از آن جهت زائر گویند که وقتی به زیارت شخص می‌رود از غیر او رو برمی‌گردند. (۲) به قسمت بالای سینه نیز زور می‌گویند (۳) و شاید به همین خاطر است که به رو در رو شدن و ملاقات نیز زیارت می‌گویند. (۴) و در عرف، زیارت کسی، عبارت است از آمدن نزد او به قصد تکریم و تعظیم و اُنس گرفتن با وی. (۵)

* و زیارت، عملی عبادی است به معنای حضور در پیشگاه پیشوایان دینی (مانند معصومین) یا اشخاص محترم یا نزد قبور آنان یا دیدار از مکانی مقدّس یا محترم برای اظهار ارادت و کسب فیض معنوی یا ادای احترام.

و به زیارت معصومین علیهم‌السلام از راه دور و نیز زیارت امام زمان (عج) با توجه کردن و سلام دادن به ایشان زیارت اطلاق شده است. زیارت دو سوی دارد که یک سوی آن شخص مؤمن است و از سوی دیگر لازم نیست که انسان باشد و دیدار کعبه را نیز زیارت گویند و همچنین لازم نیست زیارت شونده، زنده و در دنیا باشد.

* به زیارت کننده «زائر» و به زیارت شونده «مزور» و به زیارت و نیز مکان و محل دفن مزور «مزار» گویند. چنانکه به کلماتی که معصومان علیهم‌السلام بدان‌ها زیارت می‌شوند، همچون زیارت جامعۀ کبیره و عاشورا، «زیارت» اطلاق می‌شود.

* از برخی آیات قرآن برداشت می‌شود که زیارت قبور در زمان پیامبر صلّی‌الله علیه و آله کاری مرسوم میان مسلمانان بوده است. در آیۀ ۸۴ سورۀ توبه به ماجرای منع نماز گزاردن پیامبر صلّی‌الله علیه و آله بر جنازۀ منافقان و دعا کردن برای آن‌ها و ایستادن در کنار قبرهایشان اشاره شده است: «بر مردۀ هیچ‌یک از آنان، نماز مخوان و بر کنار قبرش نایست؛ زیرا آن‌ها به خدا و رسولش کافر شدند و درحالی‌که فاسق بودند از دنیا رفتند.»

و طبرسی در مجمع‌البیان گوید: «این نهی دلالت می‌کند که ایستادن کنار قبر و دعا خواندن، عبادتی مشروع است وگرنه خداوند تنها از انجام آن در کنار قبر منافقان نهی نمی‌کرد.» (۶)

و نیز ابن شبّه در کتاب تاریخ المدینةالمنوّره نقل کرده است که پیامبر اکرم صلّی‌الله علیه و آله زمانی که از فتح مکّه به سمت مدینه بازمی‌گشتند، به زیارت قبر مادرشان آمنه رفتند و فرمودند: «این قبر مادر من است، از خداوند زیارت او را خواسته بودم و برایم چنین تقدیر کرد.»

* زیارت معصومان در نظرگاه شیعی از نشانه‌ها و لوازم وفاداری به آرمان‌های ایشان و به‌جای آوردن حق ولایت آن‌ها است؛ چراکه از این نظرگاه، پیامبر صلّی‌الله علیه و آله و امامان دارای مقام ولایت‌اند و حتی پس از مرگ نیز مقام آنان محفوظ است.

* از نتایج ولایت امام، تسلّطش بر دل‌هاست. به این معنا که امام بر روح و دل‌های مؤمنان تسلّط و احاطه دارد و از باب نمونه در زیارت‌نامه‌های امامان آمده است: «اَشهَدُ اَنَّکَ تَشهَدُ مَقامی وَ تَسمَعُ کَلامی وَ تَرُدُّ سَلامی: گواهی می‌دهم که تو وجود مرا در اینجا مشاهده می‌کنی، سخن مرا می‌شنوی و سلام مرا پاسخ می‌دهی.» (۷) از دیدگاه شیعه، روح امام با اذن الهی به زائر خویش علم و احاطه پیدا می‌کند و این تلقی، امر زیارت را برای شیعیان به دیداری عاشقانه و معنوی تبدیل نموده است.

* در روایات اهل‌بیت بر زیارت‌های متعدّدی تأکید شده است که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

۱- زیارت خانۀ خدا، که عبارت از به‌جا آوردن حج، عمره و یا طواف خانۀ خداست. (۸) استحباب زیارت خانۀ خدا و وجوب حج از مسلّمات مورد توافق بین همۀ مسلمانان است. همچنین بنا بر روایات، خانۀ خدا مورد توجّه تمامی انبیای گذشته نیز بوده است. (۹)

۲- زیارت پیامبر صلّی‌الله علیه و آله، که هم در زمان حیات ایشان دارای اجر است و هم بعد از رحلت ایشان. (۱۰) مشروعیت و استحباب زیارت آن حضرت موردقبول شیعه و سنّی است و احادیث فراوانی در این زمینه نقل شده است. امام صادق علیه‌السلام از رسول خدا صلّی‌الله علیه و آله نقل می‌کند: «هر کس به زیارت من بیاید من روز قیامت شفیع او هستم.» (۱۱) در حدیث دیگر نقل شده که: «زیارت قبر رسول‌الله صلّی‌الله علیه و آله و زیارت قبور شهدا و قبر امام حسین علیه‌السلام، برابر با انجام حج است با رسول خدا.» (۱۲)

۳- زیارت امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام در نجف، که در روایات ثواب بسیار زیادی برای آن بیان شده است؛ ازجمله امام حسین علیه‌السلام از پیامبر نقل کرده است که فرمود: هر کس من (پیامبر ص) و یا امام علی علیه‌السلام را زیارت کند در روز قیامت به زیارت او می‌روم و او را از گناهانش رهایی می‌بخشم. (۱۳) بنا بر احادیث، امیرالمؤمنین علیه‌السلام از تمام امامان دیگر برتر است و احادیث زیارت ایشان نیز فراوان است.

۴- همچنین در باب زیارت حضرت فاطمۀ زهرا علیها‌السلام که محل قبر ایشان معلوم نیست می‌توان ایشان را از راه دور زیارت کرد. (۱۴)

۵- زیارت امام حسین علیه‌السلام در کربلا، که متناسب با معرفت و کیفیت باشد، پاداش‌های متفاوت و فوق‌العاده زیادی برای آن بیان شده است.

امام باقر علیه‌السلام فرمود: «اگر مردم فضیلت زیارت قبر حسین علیه‌السلام را می‌دانستند از شوق جان می‌دادند.» (۱۵) زیارتش در بسیاری از اوقات مانند شب و روز عرفه، شب‌های قدر، شب عید فطر و قربان و نیمۀ شعبان و شب و روز جمعه و … تأکید شده است. (۱۶)

۶- زیارت سایر ائمه علیهم‌السلام، از امام صادق علیه‌السلام روایت شده است که زیارت هر یک از امامان ثوابی معادل زیارت پیامبر صلّی‌الله علیه و آله دارد. (۱۷)

۷- زیارت معصومان از راه دور، اگر کسی قادر به زیارت پیامبر صلّی‌الله علیه و آله، امامان علیهم‌السلام یا حضرت زهرا علیها‌السلام نباشد می‌تواند از دور آنان را زیارت نماید. (۱۸)

۸- زیارت حضرت فاطمه معصومه علیها‌السلام، دختر گرامی امام کاظم علیه‌السلام در قم؛ احادیث در فضیلت ایشان فراوان است و از امام رضا علیه‌السلام نقل است که پاداش زیارت حضرت معصومه علیها‌السلام بهشت است. (۱۹)

۹- زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی در شهر ری، ایشان از نوادگان امام حسن مجتبی علیه‌السلام و از بزرگان اصحاب ائمه بوده است. در روایتی برای زیارت ایشان ثوابی معادل زیارت امام حسین علیه‌السلام بیان شده است. (۲۰)

۱۰- زیارت انسان‌های مؤمن و صالح، در روایات زیادی آمده است که هر کس برادر مؤمن خود را برای خدا زیارت نماید اجر زیادی خواهد داشت. (۲۱)

۱۱- زیارت قبور مؤمنان، استحباب زیارت قبور مؤمنان و دعا کردن برای آنان در احادیث زیادی سفارش شده است. ازجمله در حدیثی از امیرالمؤمنین علیه‌السلام این مضمون آمده است که مردگان خود را زیارت کنید چراکه آن‌ها از زیارت شما خوشحال می‌شوند و حاجت خود را نزد قبر پدر و مادر طلب نمایید. (۲۲) بهترین زمان این زیارت بین‌الطلوعین جمعه، صبح شنبه و دوشنبه و عصر پنجشنبه است. (۲۳)

۱۲- زیارت دیگر انبیای الهی مانند حضرت هود و صالح و… (۲۴)

* نظر به شخص یا شیء زیارت شونده، زیارت مفهوم و آدابی خاص می‌گیرد. آنچه در پی می‌آید، آداب زیارت بزرگان دین است. در اینجا، زیارت دو دسته آداب اختصاصی و مشترک دارد. بعضی از آداب مشترک زیارت عبارت‌اند از:

۱- با معرفت و آگاهانه زیارت کردن. بنا بر روایات متعدّد، ثواب کامل متعلّق به زیارتی است که همراه با معرفت به مقام امام (عارفاً بِحقه) انجام شود. اگرچه معرفت داشتن مراتب مختلفی دارد؛ اما کمترین حدّ آن این است که زائر بداند امام معصومی را زیارت می‌کند که صاحب ولایت است، اطاعتش واجب و جانشین پیامبر صلّی‌الله علیه و آله است، به حقّانیّتش اعتراف داشته و تسلیم اوامر او باشد. امام کاظم علیه‌السلام در تفسیر معرفت داشتن به حقّ امام فرمودند: «اینکه بداند اطاعت از او واجب است و او غریب و شهید است.»

۲- غسل زیارت به‌قصد رجاء.

۳- با وضو و طهارت بودن از حدث اکبر (جنابت، حیض و نفاس) و اصغر.

۴- پوشیدن لباس پاکیزه و نو و سفید.

۵- معطّر بودن (به‌جز در زیارت امام حسین علیه‌السلام که معطر بودن مستحب نیست).

۶- ترک سخنان بیهوده، کوتاه برداشتن گام‌ها هنگام حرکت برای زیارت و با آرامی و وقار حرکت کردن و پابرهنه بودن هنگام تشرّف به روضۀ منوّر و توجه و حضور قلب داشتن.

۷- اذن دخول خواندن، بوسیدن آستان مبارک، سجدۀ شکر، ورود با پای راست و خروج با پای چپ.

۸- نزدیک قبر رفتن، به‌طوری‌که بتواند در کنار ضریح قرار گیرد و خود را به آن بچسباند، (البته به شرطی که مزاحمتی برای زائران نداشته باشد) جز در حرم عسکریین علیهم‌السلام.

۹- ایستاده بودن هنگام زیارت، به زیر افکندن سر و به بالا و چپ و راست التفات نکردن.

۱۰- گفتن تکبیر به تعدادی که وارد شده پیش از خواندن زیارت، رفتن نزد سر مبارک و رو به قبله ایستادن و دعا کردن.

۱۱- خواندن زیارت‌نامه‌های رسیده از معصومان، مانند زیارت امین‌الله، زیارت جامعه کبیره و…

۱۲- با صدای بلند سخن نگفتن و به آرامی دعا خواندن، بی‌ادبی نسبت به خدّام و زوّار نکند.

۱۳- خواندن دو رکعت نماز و هدیه کردن ثواب آن به صاحب مزار.

۱۵- بوسیدن عتبه و درگاه، (ولی سجده کردن برای ضریح جایز نیست).

۱۶- توبه کردن، زیرا آن اماکن محل پذیرفته شدن توبه است.

۱۷- فاصله گرفتن از اطراف ضریح پس از زیارت، تا جا برای دیگران باشد و از زیارت خسته نشود و شوق زیارت همچنان در دلش باقی بماند.

۱۸- خواستن حاجت برای خود و برادران دینی، زیارت کردن به نیابت از معصومین، خویشان و دوستان.

اگر برای کسی زیارت یکی از امامان از نزدیک مقدور نباشد می‌تواند از راه دور آن امام را زیارت نماید. در زیارت از راه دور نیز غسل کردن، پوشیدن لباس پاک و نیز زیارت در زیر آسمان، مانند پشت‌بام یا بیابان به زیارت مأثور و خواندن نماز زیارت قبل از آن استحباب دارد.

۱۹- شتاب کردن در خروج پس از اتمام زیارت و بیهوده ننشستن در حرم، به عقب گام نهادن هنگام خروج از روضۀ مقدّس. تصمیم بر بازگشت برای زیارت، وداع با قبر مطهّر با کلمات مأثور.

* زیارت اقسام متفاوتی دارد که هرکدام از آن‌ها فوائد منحصربه‌فردی دارد. مثلاً زیارت خانۀ خدا فلسفه و آداب ویژه‌ای دارد که در کتاب‌های مربوط به آن مفصلاً بیان شده است.

* زیارت مؤمنان و قبور آنان هم رابطه‌ای دو سویه است که هم برای زائر و هم برای شخص زیارت شونده دارای برکات و فوائدی است. علاوه بر ثواب زیاد دیدار مؤمن، در روایات مختلف تأکید شده که صاحب قبر متوجّه حضور زائرانش شده و از حضور آنان خشنود می‌گردد. (۲۵) از فوائد دیگر زیارت قبور مؤمنان می‌توان به یاد مرگ افتادن، عبرت گرفتن و آمادۀ اصلاح گذشته شدن اشاره کرد.

* آمرزش گناهان، بهره‌مندی از شفاعت ائمۀ اطهار و برآورده شدن حاجات و رسیدن به مقامات قرب الهی، افزایش معرفت زائر و تحکیم رابطۀ ولایی، از دیگر نتایج معنوی است که زیارت امامان در پی دارد.

* در احادیث و روایات شیعی، علاوه بر آموزش آداب زیارت، متونی نیز بیان شده، تا هنگامی‌که فرد به زیارت مزار ائمه علیه‌السلام می‌رود آن متن را بخواند. زیارت‌نامه‌های رسیده از اهل‌بیت علیهم‌السلام عمدتاً دارای محتوایی غنی از معارف و عقائد صحیح اسلامی هستند مانند زیارت عاشورا، زیارت جامعۀ کبیره، زیارت امین‌الله، زیارت وارث، زیارت آل یس.

* کتبی که در بحث زیارت یا مزار تألیف شده، عبارت‌اند از کامل الزّیارات ابن قولویه قمی، المزار شیخ مفید، مصباح المتهجد شیخ طوسی، مهج الدعوات سید بن طاووس، المزار الکبیر ابن مشهدی، تحفة الزائر علامه مجلسی و نیز مفاتیح‌الجنان.

* زیارت، وصول دل را گویند به عالم ربوبیّت و کشور قدس الوهیت.

* کشتۀ غمزۀ خود را به زیارت دریاب
زانکه بیچاره همان دل نگران است که بود

* حضور در پیشگاه شخص به جسم (تشرّف ظاهری) و جان (تشرّف باطنی)، با توجه قلبی و حضور دل نسبت به اولیای خدا زیارت است.

* شمس تبریزی فرمود: «مانع آمدن به خدمت و به حضور بزرگان، قصور استعداد است. استعداد بباید و قابلیت و فراغت از مشغولی‌ها، تا زیارت ثمره دهد. آن‌ها که زیارت کنند به نیاز، اگرچه قاصر باشند، ضایع نباشند اما در بهتری باید کوشید. بعضی را امید بهتری نمی‌بینیم که پیش از ندامت بیدار شوند.»

* دیدار مؤمنان در حال زنده بودنشان، هنگام سلامتی یا بیماری، ازجمله آداب مهم دینی است و آثار زیادی به همراه دارد.

* زیارت برادران دینی نیز آدابی دارد و آن این‌که هرگاه مؤمن به دیدار کسی می‌رود، بر میزبان تکلّف نکند و به او فرمان ندهد و وی را به زحمت نیندازد و میزبان نیز در تکریم و احترام مهمان خود بکوشد و از او استقبال کند و از آداب دیگر زیارت برادران دینی، مصافحه و معانقه و بوسیدن پیشانی یکدیگر می‌باشد. (۲۶)

* وقتی زائری در وطنش قصد عزیمت به‌سوی مرقد هر یک از اهل‌بیت می‌کند، صاحب آن مرقد ملائکه را به وطن آن زائر می‌فرستد تا او را همراهی کنند. آن ملائکه همراه با آن زائر به زیارت می‌آیند و بعد از اینکه قصد بازگشت نمود، همراه او می‌آیند و او را به وطنش می‌رسانند و به خدمت صاحب مرقد بازمی‌گردند. به ایشان دستور داده می‌شود که در حرم بمانید و از طرف آن زائر به عبادت بپردازید.

* در زیارت معصومین، باید پیغمبر و امام را حاضر و ناظر خود بداند و یقین داشته باشد که سلام او را می‌شنوند و جواب او را می‌دهند؛ و اگر کسی در مشاهد مشرّفه غافل باشد و غافلانه رفتار کند، خیلی بدتر و ناپسندتر از غفلت در جاهای دیگر است؛ لذا فرمودند: «زُرفَانصَرِف: زیارت کن و بازگرد.» برای آنکه ممکن است بمانی و غافل شوی و طوری عمل کنی که اهانت‌آمیز باشد.

* از حضرت استاد سید عبدالکریم کشمیری (ره) سؤال شد: عبارت «زُر فَانصَرِف» در زیارت کدام امامان است؟ در جواب فرمودند: این مختص امام حسین علیه‌السلام است. چون حق زیارت او را کسی نمی‌تواند به‌جا آورد، لذا دستور آن است زیاد در حرم مطهّر توقّف نکنند.

* در اسلام زیارت قبور مؤمنین از جمله یاران برگزیدۀ پیامبر صلّی‌الله علیه و آله و ائمه علیهم‌السلام همچون جناب سلمان در مدائن، ابوذر در ربذه، شهدا همچون عمّار در صفین، جعفر بن ابی‌طالب، حمزه، جد و عمو و همسر پیامبر صلّی‌الله علیه و آله و امامزاده‌هایی مانند عبدالعظیم حسنی، شاه‌چراغ و نیز نایبان خاص امام زمان (عج) در عصر غیبت صغری در بغداد و نیز والدین شخص و ارحام سفارش شده و از مهم‌ترین آداب زیارت آن‌ها عبارت است از: با وضو و طهارت به قبرستان رود، روی قبرها راه نرود، از خندیدن و حرف‌های بیهوده و پرداختن به کارهای دنیا بپرهیزد و هرقدر که ممکن است قرآن بخواند، به‌خصوص هفت مرتبه سورۀ قدر و یک‌بار حمد و یازده بار سورۀ توحید، و روی قبرها آب بپاشد و… .

* حضرت آیت‌الله کشمیری (ره) می‌فرمودند: آیت‌الحق سیّد علی قاضی (ره) معمولاً در بین الطلوعین به وادی‌السلام می‌رفتند، چراکه وارد شده بین الطلوعین به قبرستان بروید که (یسمع و یری و یخبر) مردگان می‌شنوند و می‌بینند و اخبار می‌دهند.

* مرحوم آیت‌الله کشمیری (ره) در بحث توسّل و زیارت امامزاده‌ها به سیّد محمّد برادر امام عسکری علیه‌السلام در نزدیکی سامراء و حضرت ابوالفضل علیه‌السلام در کربلا و از قبور وادی‌السلام نجف، شیخ زین‌العابدین مرندی و مرحوم آقای قاضی (ره) و از قبور قم، حضرت معصومه علیها‌السلام و علی بن جعفر و از اصفهان، بابا رکن‌الدین در تخت فولاد اهمیت می‌دادند. (۲۷)

* کمال زیارت ظاهری، در دیدن حرم و رفتن به کنار قبر مطهّر معصومین علیهم‌السلام می‌باشد و آنان که از دور، اهل‌بیت علیهم‌السلام را با خواندن زیارت‌نامه‌ها و … زیارت می‌کنند، هرچند اتصالشان برقرار شده و از فیوضات آن‌ها بهره‌مند می‌شوند و حاجت‌روا می‌شوند، ولی باید بدانند که ویژگی‌هایی در حرم می‌باشد ازجمله: نورانیت حرم، محل آمد و شد فرشتگان، ارواح طیّبۀ معصومین و … تجمع نورانیت زائران و عنایات عمومی به زوّار و… که از آن‌ها بی‌بهره می‌مانند اگر که به حرم نیایند؛ مانند آنجا که در روایت آمده است که: استجابت دعا در زیر قبّۀ حرم امام حسین علیه‌السلام، عدم شمرده شدن مدت عمر شخص تا زمانی که زائر امام حسین علیه‌السلام در رفت و برگشت از زیارت است، و عدم کاستی در دین و ایمان شخص به علت نرفتن به زیارت امام حسین علیه‌السلام و… (۲۸)

* زائر ائمه علیهم‌السلام، باید از خود ائمه بالاترین چیزها یعنی فرج امام زمان (عج) و محبّت و معرفت آن‌ها، تقرّب به آن‌ها را بخواهد و حوائج دنیوی را سعی کند از امامزاده‌ها طلب نماید.

* شرط قبولی زیارت و کمال آن در معرفت قلبی نسبت به آن‌ها می‌باشد و قدم‌هایی که برای رفتن به زیارت برداشته می‌شود باعث پاک شدن خطاها و بالا رفتن درجه و کسب حسنه (۲۹) می‌شود، یعنی می‌رساند که هر چقدر شخص برای رسیدن به زیارت، متحمّل سختی شود، ثواب بیشتری کسب می‌کند.

…………………………………………………………………………
منابع:

۱) لسان العرب، ذیل واژه زور

۲) التحقیق، مصطفوی، ج ۴، ص ۳۸۴

۳) لسان العرب، ابن منظور، ذیل واژه زور

۴) مفردات الفاظ قرآن، راغب، ص ۳۸۶

۵) المصباح المنیر

۶) مجمع‌البیان، ج ۵، ص ۸۷

۷) مفاتیح‌الجنان

۸) فروع کافی، ج ۳، ص ۴۱۷

۹) الکافی، ج ۴، ص ۲۱۲

۱۰) الکافی، ج ۴، ص ۵۴۸

۱۱) الکافی، ج ۴، ص ۵۴۸

۱۲) الکافی، ج ۴، ص ۵۴۸

۱۳) همان

۱۴) وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۵۳

۱۵) کامل الزیارات، ص ۱۴۲

۱۶) وسائل الشیعه

۱۷) وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۵۲

۱۸) الکافی، ج ۴، ص ۵۸۷

۱۹) کامل الزیارت، ص ۳۲۴

۲۰) همان

۲۱) الکافی، کتاب الایمان و الکفر، ج ۲، ص ۱۷۶

۲۲) الکافی، ج ۳، ص ۲۳۰

۲۳) الحدائق الناضره، بحرانی، جامعه مدرسین، ج ۴، ص ۱۶۹-۱۷۰

۲۴) وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۳۸۴

۲۵) بحارالانوار، ج ۶، ص ۲۵۶

۲۶) الدروس الشرعیه، ج ۲، ص ۱۸

۲۷) روح و ریحان، آفتاب خوبان

۲۸) کامل الزیارات

۲۹) کامل الزیارات، ص ۱۳۴