موعظه
بهترین موعظه آن است که گفتار انسان از راستی تجاوز نکند و فعلش با اخلاص باشد.
مَثَل موعظه کننده و موعظه شونده مانند بیدار و خوابیده میباشد. کسی که از خواب غفلت و خلافکاریها و عصیان بیدار شد، صلاحیت دارد که دیگران را از خواب غفلت معاصی بیدار کند.
اما کسی که حیران در بیابانهای گناه و چراگاههای نافرمانی فرو رفته و ترک حیا کرده و مقصودش از پند دادن، آوازه و ریا و شهرت و ظاهرسازی نسبت به خلق و خود را به شکل صالحین در آورده باشد؛ و در کلمات اظهار پاکی دل کند، با اینکه در حقیقت باطنش خالی از آن است و قلبش را ظلمت و ستایش مردم گرفته و ظلمت طمع دلش را پوشانده با این هواپرستی، چه چیزی او را فریفته که مردم را با کلماتش به گمراهی میکشاند؟ خدا میفرماید: «شیطان چه بد مولا و بد مونس و معاشری است». (حج: ۱۳)
اما کسی که خداوند به نور تأیید و حسن توفیق او را از گناه حفظ کرده و قلبش را از آلودگی پاک کرده هیچگاه از معرفت و تقوا دور نشود و سخن را از ریشه، نه از گویندهاش به هر طوری نقل شود، پذیرد. حکما گفتهاند: «حکمت را فرا گیرید، اگرچه از زبان دیوانگان باشد». حضرت عیسی علیهالسلام فرمود: «با کسی مجالست کنید که دیدار و ملاقات با آنان موجب یاد خدا شود تا چه رسد به کلامشان و با کسی که ظاهر شما با او موافق، ولی باطن شما با او مخالف است، مجالست نکنید». چون این شخص دعوی چیزی نماید که ندارد، اگر شما در طلب موعظه شنیدن صادق هستید!.
هرگاه ملاقات کردی کسی را که در او سه خصلت باشد دیدار و ملاقات و مجالست او را مغتنم بشمار، اگرچه یک ساعت باشد؛ چون این دیدار در دین و قلب و عبادتت تأثیر به سزایی دارد.
آن سه خصلت اینها هستند: ۱. گفتارش بیشتر از عملش نباشد، ۲. فعلش بیشتر از صدقش نباشد، ۳. راستگویی او مخالف خدایش نباشد. پس با چنین فردی محترمانه مجالست کن و منتظر رحمت و برکت باش.
بر حذر باش از چنین شخصی که بر تو حجتش تمام است که حرمتش را حفظ نکنی و از او منتفع نشوی. مواظب وقتش باش که او را خسته نکنی که زیان بینی؛ و او را با دیده تفضّل الهی که به او شده و موردعنایت خاص قرار گرفته و کرامتش را به او داده بنگر.